Paragrafta Anlam

Paragrafta Ana Düşünce

• Ana düşünce; anlatılmak, vurgulanmak, ispatlanmak istenen düşüncedir.
• Başka bir deyişle yazarın vermek istediği mesajdır.
• Paragraftaki ana düşünce yardımcı düşüncelerle desteklenir.
• Paragrafta düşünceler anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yollarıyla açıklanır.

👉 Ana düşünceyi buldurmak için şu soru kalıpları kullanılabilir:

• Paragrafta vurgulanmak istenen nedir?
• Bu parçada yazar, aşağıdakilerden hangisini vurgulamaktadır?
• Bu parçadan çıkarılacak en kapsamlı yargı aşağıdakilerin hangisidir?
• Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

Ana Düşünce Nasıl Bulunur?

• Paragrafta eğer "kanımca, bana göre, bence, yani, böylece, oysa" gibi özetleyici sözler varsa bunlar ana düşüncenin habercisi olabilir.

Örnek

"Bu sanatçımız kanımca Türk öykücülüğünün gerçek bir ustası, seçkin bir temsilcisidir. Buna karşın öykülerinin üzerinde henüz gereği gibi durulmamıştır. Yazınsallıktan hiç ödün vermeden oluşturduğu öykülerde toplumsal sorunları da öykünün dokusuna sindirir. Bu nedenle derinlikli bir okumada, yaşadığı günlerin eleştirisini bulabilirsiniz onun öykülerinde. Ancak bir yandan yakın çevresindeki şairlerle ilişkileri, diğer yandan da 'uyumsuz, hırçın' kişiliği üzerine aktarılan anekdotlar, yazarı, yazdıklarının önüne geçirmiştir."

• Tümdengelim tekniğiyle yazılmış -yani düşünce akışının genelden özele gittiği- paragraflarda ana fikir giriş cümlesindedir. Daha ilk cümlede konuyla ilgili tezini ortaya koyan yazar, sonraki cümlelerde bu yargısını ispatlamaya çalışır.

Örnek

"İnsan emeğine değer vermemek, yurda hizmet edenleri unutmak, başlıca kusurlarımızdandır. Hazineler dolduracak kadar zengin eserlerimiz vardır. Her biri, emek harcanarak, göz nuru dökülerek meydana getirilmiş. Çoğu, kişilerin elinde kalmış olan bu millî servetleri toplamak, hatırımıza bile gelmez. Sahibi ölünce satışa çıkarılır; böylelikle elden ele geçerek dağılıp gider bu hazineler. Kimi zaman da bir yabancının dikkatini çekerek başka ülkelere taşınır; kitaplıklara, müzelere girer. Doğu eserleriyle ilgili koleksiyonlar, Batı’da böyle oluşturulmuştur."

• Tümevarım tekniğiyle yazılmış -yani düşünce akışının özelden genele gittiği- paragraflarda ise ana fikir parçanın sonundadır.

Örnek

"Bakıyorum da bugünkü şairlerimizin çoğu, hep eskilerin gösterdikleri yoldan gidiyorlar. Eskiden kalma duyguları, düşünceleri söylüyorlar. Birtakımının yeni gözükmelerine bakmayın, onlar da bundan en az beş yıl öncekini taklit ediyorlar. Beş yüz yıl önceki eskidir de on beş yıl önceki eski değil midir? Bir şairin kendi yaratmadığı, başkalarından öğrendiği her şey eskidir."

• Ana fikrin bir cümle halinde verilmediği paragraflar da vardır. Bu tür paragraflarda ana düşünce, paragrafın geneline sindirilmiştir:

Örnek

"Kararsız, ürkek, çekingen, mızmız insanlar vardır. Bunlar ne iyi ne kötüdürler. Ne hayra ne şerre yorarlar, kokmaz bulaşmazlar. Belli bir sıcaklıkları olmayan ılımlılardır bunlar; insanı kızdırır, tedirgin eder, hatta delirtebilirler. Omuzlarından tutmak, itmek, sarsmak isteriz böylelerini. Çünkü konuşmaları gerekirken susarlar, yürümeleri gerekirken dururlar ya da susmakla konuşmak, durmakla yürümek arasında sallanırlar. Yargı güçleri yoktur sanki, iyi diyemezler, kötü diyemezler, çirkin diyemezler; bir hayır ya da evet sözü çıkmaz ağızlarından. Oysaki en büyük hürlüğümüz budur bizim." 

Ana düşünce: Kararsızlık, ürkeklik, çekingenlik ve mızmızlık, toplumca onaylanmayan davranış biçimleridir.

 👉 Paragrafta Ana Düşünce Çıkmış 10 Soru Çöz!

Paragrafta Yardımcı Düşünce

• Bir paragrafın ana düşüncesini değişik yönlerden destekleyen, tamamlayan, açıklayan cümlelerdir.
• Bu cümlelerde düşünceyi geliştirme yolları (tanımlama, örnekleme, karşılaştırma, tanık gösterme, sayısal verilerden yararlanma, benzetme) kullanılır.
• Yardımcı düşünceler genellikle paragrafın gelişme bölümünde yer alır.

👉 Yardımcı düşünceyle ilgili sorular genellikle olumsuz soru kökü biçimindedir:

• Bu parçadan hareketle aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?
• Bu parçada aşağıdakilerin hangisine değinilmemiştir?
• Bu parçada aşağıdakilerin hangisi çıkarılamaz?
• Bu parçada aşağıdakilerden hangisine yer verilmemiştir?
• Bu parçadan hareketle aşağıdakilerin hangisi söylenebilir?

👉 Paragrafta Yardımcı Düşünce Çıkmış 12 Soru Çöz!

İlgili Sayfa

👉 Paragraf Soruları Nasıl Çözülür?