1918

Ölenler öldü, kalanlarla muzdarip kaldık. 

Vatanda hor görülen bir cemaatiz artık
Ölenler en sonu kurtuldular bu dağdağadan
Ve göz kapaklarının arkasında eski vatan
Bizim diyar olarak kaldı ta kıyamete dek
Kalanlar ortada genç, ihtiyar, kadın, erkek
Harâb olup yaşıyor tâli’in azâbıyla;
Vatanda düşmanı seyretmek ızdırabıyla
Vatanda korkulu rüya içindeyiz, gerçek
Fakat bu çok süremez, mutlaka şafak sökecek
Ateş ve kanla siler, bir gün, ordumuz lekeyi,
Bu, insanoğluna bir şeyn olan Mütareke’yi

Yahya Kemal Beyatlı

Sözcükler

muzdarip: ızdırap ve acı çeken
dağdağa: gürültü, patırtı, telaş, karmakarışık durum
tâli' (Kelime sonundaki ayın sesi düşünce "h" türemiştir: talih): İnsanın başına gelmesi takdir edilen iyi veya kötü durumlar, baht, şans
azap: Pişmanlık, çaresizlik, üzüntü, korku vb. durumların verdiği ruhsal sıkıntı
ızdırap: keder
şeyn: kusurlu, ayıplı, noksan, kötü
mütareke (Mondros Mütarekesi kastedilmiş): ateşkes

Açıklamalar

Şiirde 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi’nin ardından milletin düştüğü zor durum anlatılmaktadır.
Mondros Mütarekesi'nin şartları oldukça ağırdır. Anlaşma ile Türk ordularının silahlarına el konulmuş, askerler de terhis edilmiştir. Ayrıca İtilaf Devletleri Mütareke'nin 7. maddesine dayanarak -kendi güvenliklerini tehlikede görmek bahanesi ile- Osmanlı Devleti’ni işgale başlamıştır.
Şiirde vatanın asıl sahibi olmalarına rağmen kendilerini "hor görülen bir cemaat" olarak niteleyen Yahya Kemal, işgallerden sonra çekilen çileyi şu dizelerle ifade eder:

Ölenler öldü, kalanlarla muzdarip kaldık
Vatanda hor görülen bir cemaatiz artık
...

Kalanlar ortada genç, ihtiyar, kadın, erkek
Harâb olup yaşıyor tâli’in azâbıyle;
Vatanda düşmanı seyretmek ıztırâbıyle
Vatanda korkulu rüya içindeyiz, gerçek

Şair, bu durumdan o kadar muzdariptir ki ölenleri vatanın bu hâlini görmedikleri için şanslı saymaktadır:

Ölenler en sonu kurtuldular bu dağdağadan
Ve göz kapaklarının arkasında eski vatan
Bizim diyar olarak kaldı ta kıyamete dek

Türk milletinin bağımsızlığa duyduğu aşkı bilen şair, vatan toprakları üzerindeki bu kara lekeyi ordumuzun sileceğinden ve vatan toprağı üzerinde güneşin yeniden doğacağından emindir:

Vatanda korkulu rüya içindeyiz, gerçek
Fakat bu çok süremez, mutlaka şafak sökecek
Ateş ve kanla siler, bir gün, ordumuz lekeyi,
Bu, insanoğluna bir şeyn olan Mütareke’yi

Şiirin son iki dizesinden geçen "şeyn" ve "leke" sözcükleri, ülkenin içinde bulunduğu durumdan dolayı Yahya Kemal'in hissettiği utancın ifadesidir.

İlgili Sayfa 👇👇👇

Yararlanılan Kaynaklar

Mondros Mütarekesinin 7. Maddesine Göre Güney Bölgesinde Yapılan İşgaller Sırasında Uygulanan Fransız ve İngiliz Stratejileri, Cengiz Şavkılı ve Tülay Aydın
İki Yenilgi Şiiri Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme Aylin Çakır