Bovarizm

Gustave Flaubert'in Madam Bovary (1857) adlı romanının ana kahramanı Emma'ya özgü tutum ve davranışlara verilen isimdir.

Kavram, Fransız deneme yazarı ve filozof Jules de Gaultier'e aittir.

Bovarizm, genel anlamıyla kişinin kendi gerçekliğinden kaçarak kurduğu hayalî dünyadaki karakterlere dönüşme çabasıdır. 

Kişi, çeşitli deneyimlerden sonra gerçek dünyaya dönmek zorunda kalınca derin bir hayal kırıklığı yaşamaktadır.

Bir doyumsuzluk hâlidir ve ideal arayışı ile bayağı bir çevre arasındaki çatışmadan kaynaklanır.
Önce edebiyat alanında kullanılan bu terim, daha sonra psikoloji alanını da kapsayacak biçimde genişletilmiştir.

Evrensel bir tema olan Bovarizm; Türk romanında Ahmet Mithat, Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf, Refik Halit Karay, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Peyami Safa gibi birçok yazarın eserinde çeşitli görünümleriyle yer bulmuştur.

Madam Bovary

Realizmin öncü ismi Fransız yazar Gustave Flaubert, Madam Bovary’de romantik romanlar okuyarak hayaller kuran genç bir kadının yaşadığı hayal kırıklıklarını anlatır.

Realizmin manifestosu (bildirisi) olarak da kabul edilen eser, aynı zamanda romantik edebiyatın eleştirisidir.

Emma, romantik eserlerle Rahibeler Okulunda tanışır. Aşk ve macera konulu romantik eserler okuyarak hayallere sığınır. Böylece romantik hisler ve aşırı duygulanmalar, Emma’ya hâkim olmaya başlar.

Emma’nın Doktor Charles ile evlenmek istemesinin nedeni de hayallerini ve ihtiraslarını gerçekleştirmektir. Ancak Emma, hayallerindeki yaşama kavuşamaz. Bu arada Berthe adında bir de kızları olur. Buna rağmen kocasından gün geçtikçe uzaklaşır ve kendisini hayallerine kavuşturacak yeni fırsat ve uğraşlar arar. 

Bu düşünceler kendisinde giderek artan bir sinir hastalığına neden olur. Elindekilerle yetinmeyip romanlarda okuduğu hayatları arzuladığı için mutsuzdur. Vaktini elde edemediği hayalleri ve başka tür bir evliliği düşlemekle geçirir. Hayallerini gerçekleştirmek ve okuduğu eserlerdeki aşk hikâyelerinin kahramanı olabilmek ümidiyle yakışıklı bir genç olan Leon ile bir aşk yaşamaya başlar. Leon, hukuk okumak için Paris’e gidince bu sefer de kasabanın zengini Rodolphe ile birlikte olur. Rodolphe’den ayrılınca ilk aşkı Leon’a dönse de sonuç yine hayal kırıklığı olacaktır. Bu arada zengin bir yaşam sürme isteği nedeniyle tefeciden aldığı borçların da vadesi gelmiştir. Borçlarını ödeyemediği için evine haciz gelir. Bu duruma dayanamayan Emma, arsenik içerek hayatına son verir. Evde bulduğu mektuplardan karısının kendisini aldattığını öğrenen Charles da bu acıya dayanamayıp ölecektir.

İlgili Sayfa

👉 Edebi Akımlar Ana Sayfa

Yararlanılan Kaynaklar

Bir Tereddüdün Romanı’nın Tipik Bovaristi: Vildan, Banu Antakyalı
Türk Romanının İlk Bovarist Tipleri, Ferhat Korkmaz
Bovarizm, Lisans Bitirme Tezi, Hilal Şeyda Cengiz

Kolektif Bovarizm, Kubilay Aktulum