Şinasi (1826-1871)

İbrahim Şinasi

• Tanzimat edebiyatının öncüsü ve kurucu ismidir. 
• İlk olarak 1849 yılında gittiği Fransa'da Batı uygarlığı, sanatı ve edebiyatı hakkında bilgi sahibi olmuştur.
• Fransız İhtilali'ni hazırlayan Montesquieu, Voltaire, Rousseau gibi yazar ve filozoflardan etkilenmiştir.
• İbrahim Şinasi güçlü bir şair ve yazar değildir. Onun önemi, eserlerinde aklı öne çıkarması ile birçok konuda öncü olmasından gelir.
• Edebiyatımızda birçok ilki gerçekleştiren isimdir.
• Gerek padişahlara kaside takdim etmeyişi, gerek çıkardığı gazeteler ile edebiyatın saraya bağlanma geleneğini kıran ilk Türk edebiyatçısıdır.
• Eserlerinde halkın kullandığı dili kullanmaya çalışmıştır.
• Yurttaşlık, kanun, hukuk, adalet, millet, özgürlük gibi kavramlar edebiyatımıza onunla girer.
• Şiirde biçimde eskiyi izlerken içerik bakımından bütünüyle yeni ve Avrupai bir anlayışı denemiştir.
• Tanzimat'ın mimarı olan Mustafa Reşit Paşa'ya yazdığı kasidelerle Tanzimat ile gelen ilke ve prensipleri öne çıkarmıştır:

Bir ıtıknâmedir insana senin kanunun
Bildirir haddini Sultan'a senin kanunun

(Itıknâme: Osmanlıda azat edilen köle ve cariyelere verilen kâğıt)

Eserleri ve İlkleri

Tercüme-i Manzume: Fransız şairlerinden yaptığı bu şiir çevirileri edebiyatımızın ilk manzum çevirileridir.

Müntehabat-ı Eşâr: Şiirlerini topladığı kitap. Bu eser divân tertip etme geleneğini kırması açısından da önemlidir.

Şair Evlenmesi

• Yazılan ilk tiyatro eseridir.
• Tek perdelik bir komedidir.
• Şinasi eserini yazarken geleneksel Türk tiyatrosundan yararlanmıştır. 
• Eser görücü usulü ile evlenmenin sakıncaları üzerine yazılmış bir töre komedisidir.
• Noktalama işaretleri ilk kez bu oyunda Şinasi tarafından kullanılmıştır. 
• Oyunun özeti: Şair Müştak Bey, bir hile ile sevgilisi Kumru Hanım yerine onun çirkin ablası ile nikahlanır. Şair gerdek gecesi işi anlar. Arkadaşı Hikmet Efendi nikahı kıyan imam Ebüllaklaka’ya rüşvet verir. Rüşveti alan İmam, bir yanlışlık olduğunu, yaşça büyük olan kızı değil , boyca büyük olan kızı nikahladığını söyler ve durumu düzeltir.

Tercüman-ı Ahval (1860): Şinasi'nin Agâh Efendi ile çıkardığı bu gazete Türkçenin İlk özel gazetesidir. Şinasi'nin bu gazetede yazdığı Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi ilk makale örneğidir.

Tasvir-i Efkâr (1862): Şinasi'nin ikinci gazetesi olan bu gazete ilkine göre daha etkili olmuştur. O zamana kadar dile getirilemeyen meşrutiyet, hürriyet gibi kavramlar ilk kez Tasvir-i Efkar’da kullanılmıştır. Şinasi, İstanbul’un kent olarak sorunları, yoksulların durumu gibi pek çok konuyu kamuoyunun gündemine taşımakla kalmamış, hükümetin dış politikasını da eleştirmiştir. 1865’te Tasvir-i Efkar’ı Namık Kemal’e bırakıp Fransa’ya gider.

Durub-i Emsal-i Osmaniye: İlk atasözleri ve deyimler kitabı. Şinasi'nin derlediği 2500 atasözü ve deyimin yer aldığı eser. Eser, Ebuzziya Tevfik'in yaptığı eklemelerle 1885 yılında tekrar basılmıştır. Osmanlı Türkçesinde kullanılan atasözleri ve deyimleri yanında Fransızcadan alınan sözlere de yer verilmiştir.

İlgili Sayfalar

• Şinasi'den Kıta Örneği

• Mustafa Reşid Paşa İçin Yazdığı Kaside

• Şair Evlenmesi Uzun Özet