Divan Şiiri 18.yy

Genel Durum 

• 1699'da Karlofça Antlaşması'nı imzalayan Osmanlı Devleti iki asır sürecek gerileme dönemine girmiştir. Birçok yönden zayıf düşen Devlet için Batı artık fethedilecek bir yer olmaktan çıkıp bir model haline gelmiştir. 
• Sonradan Lale Devri (1718-1730) olarak anılacak dönemde Batı ile kültür temasları başlamıştır.
• Paris’e gönderilen ilk Osmanlı elçisi Yirmisekiz Çelebi Mehmet'in yazdığı Sefaretnâme, Avrupa kültür ve medeniyetine duyulmaya başlanan hayranlığın belgesi olacaktır. 
• Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu sıkıntılara rağmen edebiyatta özgün sanatçılar yetişir. Divan şiirinde, yüzyılın başına Nedim, sonuna ise Şeyh Galip imzasını atacaktır. Bu yüzyılın en önemli edebî hareketi ise genelde Nedim ile anılan Mahallileşme Akımı'dır.

Sefaretname'den bir bölüm...

"Fransa memleketlerinde kadınların itibarı erkeklerden üstün olmakla istedikleri ne ise yaparlar ve murad ettikleri yere giderler. En âlâ beyzade, en düşkününe haddinden fazla riayet ve hürmet ederler. Avratların sözü geçer hatta Fransa avratların cennetidir, zira hiç zahmet ve meşakkatleri yoktur. Paris sokakları çok kalabalık görünür, zira avratlar sokaklarda ev ev gezerler, asla evlerinde oturmazlar. Erkeklerle kadınlar bir arada olduklarından şehrin içi ziyade kalabalık görünür. Dükkanlarda oturup, alışveriş edip, pazarlık eden avratlardır."

👉 Sefaretname ile ilgili ayrıntılı bilgi için tıklayınız. 

Nedim (1681-1730)

• Nedim hayattan zevk almasını bilen, hoş sohbeti ve neşeli tabiatı ile de aranıp sevilen bir şairdir.
• Şair gerek yaşamı, gerekse sanat anlayışı nedeniyle Lale Devri'nin sembol isimlerinden biridir. (III. Ahmet Dönemi)
• Nedim, şiirlerinde kusursuz bir İstanbul Türkçesi kullanır.
• Şiirlerinin tasavvufla ilişkisi yoktur.
• Hikmetli sözler de söylemez. (Didaktik değildir)
• Şair şöhretini gazel ve şarkılarıyla sağlamıştır.
• Yerli nazım şekli olan şarkının en büyük ustası olarak kabul edilir. 
• Mahallileşme akımının bu yüzyıldaki en kuvvetli temsilcisidir.
• Nedim’in tek eseri Divanı'dır.
• Divanda dikkat çeken nazım şekilleri ve sayıları şöyledir: 166 gazel, 33 şarkı, 43 kaside, 2 koşma...
• Kasidelerinde, fahriyeye yer vermemiştir.
• Şiirlerini ve üslubunu, dönemin renkli yaşantısının da etkilediği açıktır (bayramlar, helva sohbetleri, şehzadelerin doğuşu, düğünler, eğlenceler).
• Şiirlerinde sık sık İstanbul'un eşsiz güzelliklerini anlatmıştır.

👉 Nedim hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız. 

Şeyh Galip (1757-1799)

• Divan şiirinin son büyük şairidir.
• Şeyh Galip, yeniliğe açık bir şairdir.
• Klasik şiirin geleneklerine bağlı kalsa da yeni mazmunlar bularak klasik şiirin ufkunu genişletmiştir.
• Kelime hazinesi geniştir.
• Şiirlerindeki hayaller çok renkli, canlı ve güçlüdür.
• Söyleyeceklerini sembol ve benzetmelerle anlatmıştır.
• Şiirlerinde yabancı sözcükleri çok kullanmış, uzun tamlamalar kurmuştur. Bu ağır ve süslü dil ile söylediği şiirlerin yanında yalın söylediği şiirleri de vardır.
• Sebk-i Hindi'nin bizdeki en önemli temsilcisidir.
• Eserleri: Divan, Hüsn ü Aşk 

👉 Şeyh Galip hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız

Enderunlu Fazıl (1756?-1810)

• Mahallileşme akımının önemli temsilcilerinden biridir. Yaşadığı hayatı ve çevreyi realist çizgilerle ortaya koyması Fazıl'a divan edebiyatında önemli bir yer sağlamıştır.
• Özellikle mesnevilerinde ele aldığı konular nedeniyle kimi araştırmacılarca bayağılığa düşmekle eleştirilmiştir.
• Şair, hayatının büyük bölümünü sürgün ve affedilme arasında geçirdiği için divanında dönemin ileri gelenlerine yazılmış 90'a yakın kaside vardır.
• Gazellerinde Nabî ve Nedîm'in etkileri açıktır.
• Kasidelerinde acizlik ve yoksulluğun pençesinde kıvranan bir üslubun izleri varken gazellerinde dünyaya tozpembe bakan şuh bir edanın varlığı sezilmektedir. 
• Fazıl’ın Dîvân’ından başka Defter-i Aşk, Zenânnâme, Hûbânnâme, Çenginâme (Rakkâsnâme) ve Sûrnâme-i Şehriyâr adlı eserleri vardır. 

👉 Enderunlu Fazıl ile ilgili ayrıntılı bilgi için tıklayınız!

 Sünbülzade Vehbi (1718-1808)

• 18. yüzyıl divan şairi.
• Türkçe dışında Arapça ve Farsça şiirler de yazmıştır.
• Arapça ve Farsçaya olan hakimiyeti bu dillerin manzum sözlüğünü yazabilecek derecede ileridir. 
• Bir manzum hikaye olan Şevkengiz ile nasihatnâme türünde yazdığı Lutfiyye adlı eserleriyle tanınmıştır.
• Şiirlerinde Nedîm ve Sâbit etkisi açıkça görülmektedir.
• Zevk ve eğlenceye düşkün olan şair, bu özelliğini hemen her şiirine yansıtır.
• Yerel konulara sıkça yer veren şairin eserleri devrin toplumsal hayatını yansıtması bakımından önemlidir.
• Eserleri: Divan, Lutfiyye, Şevkengiz, Tuhfe-i Vehbi (sözlük), Nuhbe-i Vehbi (sözlük)

👉Sünbülzade Vehbi hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Koca Ragıp Paşa (1699-1763)

• 18. yüzyıl divan şairi.
• Nedim ve Şeyh Galip'ten sonra bu yüzyılın en önemli ismidir.
• Hikemi şiirin Nabi'den sonraki en önemli şairidir.
• Şiirlerinde sıkça atasözlerine ya da atasözü değeri taşıyabilecek özlü sözlere yer vermiştir (irsalimesel).
• Asıl başarısını gazel türünde göstermiştir.
• Abartılı ifadelerden uzak doğal bir söyleyişe sahiptir.
• Koca Ragıp Paşa'nın şiirleri ölümünden sonradan tanzim edilerek Divan haline getirilmiştir. 

👉 Koca Ragıp Paşa hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

İlgili Sayfalar

Divan Şiiri 13 ve 14.yy. 

Divan Şiiri 15.yy 

Divan Şiiri 16.yy 

Divan Şiiri 17.yy 

Divan Şiiri 19.yy