YKS Edebiyat Türkçe: Sembolizm (Simgecilik)

Charles Baudelaire

19.yüzyılın sonunda Fransa'da ortaya çıkan şiir, edebiyat ve sanat akımıdır.
Parnasizme (şiirde gerçekçiliğe) tepkidir.
19.yüzyılın ikinci yarısında Fransa'da yaşanan siyasal ve toplumsal olaylar (savaşlar, hızlı kentleşme ve sanayileşme, dengesiz gelir dağılımı...) özellikle sanatçılar üzerinde yıkıcı etkiler yapar. Bunun sonucu olarak sanatçılarda karamsarlık, bıkkınlık ve içe kapanma görülür.
Sembolizm ortaya çıkışında Alman filozof Schopenhaur'un idealist felsefesi etkili olmuştur. İdealist felsefeye göre evren bir tasarım ve hayalden ibarettir. Duygularımız gerçeği görmeye engeldir. Her birey dış dünyayı öznel bir biçimde algılamaktadır.
Sembolizm akımının doğmasından önce ölmüş olsa da Baudelaire (1821-1867), bu akımın müjdecisi olarak görülmüştür.

Özellikleri

Sıradan anlatıma, sözde duygusallığa ve nesnel tanımlamalara karşıdırlar.
Eserlerde gerçeklerden kaçarak hayali bir dünyaya sığınma dikkat çeker.
Şiirde anlamın kapalı olması sembolizmin belirleyici özelliğidir.
Anlatım imgelere dayanır.
Şiirin yorumu okuyucuya bırakılır.
Şiirin dili ile müzik arasında bir bağ kurulur. Başka bir deyişle sözcüklerin ses değerine ve ritme önem verilmiştir.
Sembolist şairler kuralları belirlenmiş nazım şekilleri ile kendilerini sınırlamak istemezler (Serbest nazma giden yolu açan onlardır.).

Örnek Şiir:

Şiir Sanatı

Musiki, her şeyden önce musiki;
Onun için tekli mısradan şaşma
Kıvrak olur, erir havada sanki,
Ağır aksak söyleyişe yanaşma,

Kelime seçerken de meydan senin;
Bile bile bir nebze olsun aldanmalı
Dumanlısı güzeldir türkülerin;
Öyle hem seçik olsun hem kapalı

Güzel gözler tül ardından görünsün
Gün ışığı da titremeli şiirinde
Ak yıldızlar maviliğe bürünsün
Ilgıt ılgıt sonbahar göklerinde

... (Paul Verlaine)

Önemli Sanatçıları

Türk Edebiyatında Sembolizm

Ahmet Haşim, sembolizmin en önemli temsilcisi olarak kabul edilmektedir.
Servetifünun şairi Cenap Şahabettin ile Cumhuriyet dönemi şairlerinden Ahmet Muhip Dıranas, Cahit Sıtkı Tarancı ve Ahmet Hamdi Tanpınar'ın şiirlerinde de sembolizmin izleri görülür.

İlgili Sayfalar

Yararlanılan kaynaklar için Kaynakça sayfamıza bakabilirsiniz.