- 17.asır Türk seyyahı.
Evliya Çelebi - Evliya Çelebi, bugün Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde bulunan ve orijinal metni 4.000 sayfa tutan 10 ciltlik seyahatnamenin yazarıdır.
- Evliya Çelebi’nin ailesi, İstanbul’un fethinden sonra Kütahya’dan gelip Unkapanı yöresine yerleşmiştir. Seyahatname’ye dayanan bilgilere göre Evliya Çelebi, 25 Mart 1611 tarihinde, İstanbul, Unkapanı’nda doğmuştur.
- Babası Derviş Mehmed Zıllî, Kanuni'den I. Ahmed’e kadarki padişahların kuyumcubaşılığında bulunmuş ve seferlere katılmıştır.
- Evliya Çelebi hiç evlenmemiştir. Eserindeki bilgilerden iyi ata bindiği, iyi cirit oynadığı, gayet çevik ve hareketli bir insan olduğu anlaşılan Evliya Çelebi herkesle iyi geçinen, hoş sohbet bir adamdır.
- Ailesinin maddi durumu iyi olduğu için pek geçim sıkıntısı çekmemiş olan Evliya, Enderun eğitiminden sonra saraya musâhib (sohbet arkadaşı) olarak kabul edilmiş ve daha sonra da aylık 40 akçe ile sipahiler zümresine katılmıştır.
- Seyahatnamenin ilk cildinde yazdığına göre Şakaname adıyla bir eseri daha vardır ancak eser günümüze ulaşmamıştır.
- 70'li yaşlarında öldüğü düşünülen Evliya Çelebi’nin vefat yeri ve tarihi hakkında kesin bilgi yoktur.
Seyahate Karar Vermesi
Evliya Çelebi, seyyah olmasını ilahî bir nedene bağlar. Eserin başlarında 1630 yılı Muharrem ayının aşure gecesinde gördüğü bir rüyayı uzun uzun anlatır. Rüyâsında, Yemiş İskelesindeki Ahi Çelebi Câmiinde kalabalık bir cemâat arasında Hz. Peygamber'i görmüş, huzuruna varınca “Şefâat yâ Resûlallah!” diyecekken heyecanla dili sürçerek “Seyâhat yâ Resûlallah!” demiştir. Hz. Peygamber de tebessüm etmiş ve "Şefâati, seyahat ve ziyareti sıhhat ve selametle kolay eyle Yâ Rabbi" diyerek dua etmiştir.
Seyahatname
- Seyahatname 17. yüzyıl eseridir. 17.yüzyıl, Osmanlı İmparatorluğu'nun idarî, askerî ve ekonomik sıkıntılar yaşayıp çeşitli isyanlarla sarsıldığı bir asırdır.
- Seyahatname yazılışından iki yüzyıl sonra, 19. yüzyılın sonunda basılabilmiştir.
- Evliya Çelebi, özel olarak ya da resmi görevlerle 26 milyon kilometrekare yüz ölçümüne sahip, üç kıtaya yayılan Osmanlı İmparatorluğu'nun hemen her tarafını gezmekle kalmamış İran, Almanya, Avusturya, Macaristan gibi dış ülkeleri de dolaşmıştır.
- Gittiği bütün yerlerin genel durumu, coğrafi konumu, tarihi, halkının özellikleri, dili, dini, kıyafetleri, sanatları, gündelik yaşamları hakkında ayrıntılı bilgiler verir. Eser bu nedenle tarih, coğrafya, sosyoloji, folklor, hukuk, etnoloji gibi alanlar için önemli bir kaynaktır.
- Seyahatname, kolay anlaşılır ve konuşma diline yakın, sürükleyici bir anlatıma sahiptir. Evliya Çelebi anlatımını renklendirmek amacıyla yer yer abartmalara, hayallere, alaya, mizaha da yer vermiştir. Mesela fillerin geçtiği köyde kadınların fil doğurması, gaipten haber veren mağaralar, çaresiz dertlere çare bulan hekimler vb.
Seyahatname'den...
- Erzurum'un soğuk olmasına dair
...Hatta halk arasında şöyle bir darbımesel vardır: Bir dervişe "Nereden gelirsin?" demişler. "Soğuktan evi zulüm olan Erzurum'dan" demiş. "Orada yaz olduğuna rastladın mı?" demişler, "Vallah on bir ay yirmi dokuz gün kaldım. Halk hep yaz gelecek dedi, ben görmedim." demiş! Bir de bir keresinde kedinin biri, bir damdan diğer bir dama sıçrarken boşlukta donup kalmış. Sekiz aydan sonra Nevruz'da donu çözülüp miyavlayarak yere düşmüş. Meşhur darbımeseldir (Cilt 2, s.551).
Seyahatname'den Bazı Bölümler
İlgili Sayfa
Kaynaklar
- Sorularla Evliya Çelebi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ülkü Çevik Şavk
- TDV İslam Ansiklopedisi Evliya Çelebi Maddesi
- Evliya Çelebi’nin Seyahatname'sinde Makedon Şehirleri ve Onların Tasviri, Mariya Leontiç
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.