Keçecizâde İzzet Molla (1785 - 1829)

İzzet Molla

• 19.yüzyıl divan şairi ve devlet adamı.
• Asıl adı Mehmet İzzet'tir.
• 14 yaşında babasını kaybeden İzzet Molla, güç şartlar altında medrese tahsilini tamamlayıp müderris olur. 
• 1809 yılında Bursa müfettişliğine,1820'de ise Galata Kadılığına getirilir. 
• 1822'de idam edilen Saray Kethüdası Halet Efendi'ye olan yakınlığı nedeniyle Keşan'a sürgüne gönderilir. Burada yaklaşık bir yıl kalan şair, affedilerek İstanbul'a dönmüştür.
• 1825'te Mekke Kadısı, 1826'da Haremeyn Müfettişi olur.
• Uzak görüşlü ve sağduyulu bir devlet adamı olan İzzet Molla, Rusya'ya karşı savaş açılmasına karşı çıktığı için 1828'de Sivas'a sürülür. 
• Henüz 43 yaşında iken sürgünde vefat eder (1829).
• Karşı çıktığı savaşın yenilgiyle sonuçlanması üzerine affedilmiş ancak ilgili ferman ancak ölümünden sonra Sivas'a ulaşabilmiştir.

Sanat Anlayışı

• Divan şiirinde yeni söyleyişlerin kapısını aralamış ve bunda da kısmen başarılı olmuştur.
• Sürgüne gönderildiği Keşan ile ilgili izlenimlerini anlattığı Mihnet Keşan adlı mesnevisiyle ünlüdür.
• Fuat Köprülü'ye göre klasik şiirimizin son üstadıdır. 
• Mevlevî olan İzzet Molla, olgun ve nüktedan bir şairdir.
• Dili dönemine göre oldukça sadedir.
• Mevlana'ya büyük hayranlık duyan şair, hemen her gazelinin makta beytinde onun adını zikretmiştir.
• Eserlerinde Nefi, Nabi ve Şeyh Galip etkisi açıktır.
• Daha çok olgunluk dönemi şiirlerini içeren Hâzân-ı Âsâr'da hikemî tarza kayar.
• Eserlerinde zaman zaman halk söyleyişlerinden, deyim ve atasözlerinden yararlanmıştır:

"Eger olsa derler kelin merhemi
Sürer kendinin başına ol emi"

"Sakın gelmesin terbiyemden acep
Edepsizden öğrenmelidir edep"

Önemli Eserleri:

• Divanları: Divan-ı Bahar-ı Efkâr, Hazan-ı Asar
• Mesnevileri: Mihnet-i Keşan, Gülşen-i Aşk

Eserleri Hakkında

Divan-ı Bahar-ı Efkâr: 1825 yılında tertip edilen ve şairin gençlik yıllarına ait şiirlerinin bulunduğu divanıdır.

Hâzân-ı Âsâr: İkinci divanıdır. İlk divanından sonra söylediği şiirleri ile eski şiirlerinin bir araya toplandığı bu eser, şairin ölümünden sonra basılmıştır.

Mihnet-Keşan:

• Sosyal hiciv türünde bir mesnevidir.
• Eserde yer yer mizahi anlatım dikkat çeker.
• Eserde kaside, gazel, tahmis, kıta ve rubai gibi değişik nazım şekillerine de yer verilmiştir.
• Eserde Keşan’a sürgün gitmesine neden olan olayları, sürgüne gidişini, yolculuk sırasında gördüğü yerleri, karşılaştığı ilginç tipleri ve bir yıl boyunca orada çektiklerini anlatmıştır.
• Eser, gerçeklikle olan sıkı bağı nedeniyle otobiyografik özellik de gösterir.
• Klasik şiirimizde, "bireysellik" ilk defa bu eserle ön plana çıkmıştır.
• Eserdeki gerçekçi mekan ve insan tasvirleri de dönemi için önemli bir yeniliktir.
• Mihnet-Keşan, bu açılardan klasik edebiyattan Tanzimat dönemi Türk edebiyatına geçişte bir köprü vazifesi görmüştür. 

Gülşen-i Aşk:

• Şeyh Galip'in Hüsn-ü Aşk adlı mesnevisini örnek alarak yazdığı alegorik mesnevidir.
• 290 beyitten meydana gelen eser, ilahî aşkı konu alır. 
• Mevlevî olan şair, bu eserle Mevlana'ya bağlılığını ifade etmiştir.

Eserlerinden...

Bir mevsim-i bahârına geldik ki âlemin
Bülbül hamûş havz tehî gülsitân harâb (hamûş: suskun, tehi:boş)

Yeniçeri Ocağının kaldırılması nedeniyle söylediği beyit:

"Koyup kaldırmadan ikide birde
Kazan devrildi söndürdü ocağı"

Mihnet-Keşan'dan...

Keşan şehri dağın kenârındadır
Bütün evleri seng-sârındadır 

Otuzdan ziyâde değirmenleri
Yakın şehre tarla ve hırmenleri 

Değirmenleri çünki bâd-ı hevâ
N'ola olsa etmek de hasb ü rehâ 

Degil aşık-âsâ yıkık hâneler
Konak adı var nice viraneler 

Reh-i Hak'da etmiş gelip bî-riyâ
Büyük Câmiî İbn-i Hersek binâ 

Beş-altı kadar var ufak mâbedi
Yok ikisinin minber ü mas'adı 

Niçe çeşmeler var akar sû-be-sû
İçilmez değildir bayağıca su 

Yigirmi kadar kahve dükkânı var
İçinde iki-üç fenâ hanı var

İlgili Sayfalar

• 19. Yüzyıl Divan Şairleri Özet 

• Şair ve Yazarlar

Yararlanılan Kaynaklar

• Keçecizade İzzet Molla (Hayatı-Sanatı-Edebî Kişiliği), Doç.Dr. Ramazan Korkmaz 
• TDV İslam Ansiklopedisi, Keçecizade İzzet Molla Maddesi, Naci Okçu 
• Sürgün Yolunda Bir Yenileşme Serüveni: Mihnet-Keşan, Derya Tüzün