Keçecizâde İzzet Molla (1785 - 1829)

İzzet Molla
  • 19.yüzyıl divan şairi ve devlet adamı.
  • Asıl adı Mehmet İzzet'tir.
  • 14 yaşında babasını kaybeden İzzet Molla, güç şartlar altında medrese tahsilini tamamlayıp müderris olur. 
  • 1809 yılında Bursa müfettişliğine,1820'de ise Galata Kadılığına getirilir. 
  • 1822'de idam edilen Saray Kethüdası Halet Efendi'ye olan yakınlığı nedeniyle Keşan'a sürgüne gönderilir. Burada yaklaşık bir yıl kalan şair, affedilerek İstanbul'a dönmüştür.
  • 1825'te Mekke Kadısı, 1826'da Haremeyn Müfettişi olur.
  • Uzak görüşlü ve sağduyulu bir devlet adamı olan İzzet Molla, Rusya'ya karşı savaş açılmasına karşı çıktığı için 1828'de Sivas'a sürülür. 
  • Henüz 43 yaşında iken sürgünde vefat eder (1829).
  • Karşı çıktığı savaşın yenilgiyle sonuçlanması üzerine affedilmiş ancak ilgili ferman ancak ölümünden sonra Sivas'a ulaşabilmiştir.
Sanat Anlayışı
  • Divan şiirinde yeni söyleyişlerin kapısını aralamış ve bunda da kısmen başarılı olmuştur.
  • Sürgüne gönderildiği Keşan ile ilgili izlenimlerini anlattığı Mihnet Keşan adlı mesnevisiyle ünlüdür.
  • Fuat Köprülü'ye göre klasik şiirimizin son üstadıdır. 
  • Mevlevî olan İzzet Molla, olgun ve nüktedan bir şairdir.
  • Dili dönemine göre oldukça sadedir.
  • Mevlana'ya büyük hayranlık duyan şair, hemen her gazelinin makta beytinde onun adını zikretmiştir.
  • Eserlerinde Nefi, Nabi ve Şeyh Galip etkisi açıktır.
  • Daha çok olgunluk dönemi şiirlerini içeren Hâzân-ı Âsâr'da hikemî tarza kayar.
  • Eserlerinde zaman zaman halk söyleyişlerinden, deyim ve atasözlerinden yararlanmıştır:
"Eger olsa derler kelin merhemi
Sürer kendinin başına ol emi"
"Sakın gelmesin terbiyemden acep
Edepsizden öğrenmelidir edep"
Önemli Eserleri:
  • Divanları: Divan-ı Bahar-ı Efkâr, Hazan-ı Asar
  • Mesnevileri: Mihnet-i Keşan, Gülşen-i Aşk
Eserleri Hakkında
Divan-ı Bahar-ı Efkâr: 1825 yılında tertip edilen ve şairin gençlik yıllarına ait şiirlerinin bulunduğu divanıdır.
Hâzân-ı Âsâr: İkinci divanıdır. İlk divanından sonra söylediği şiirleri ile eski şiirlerinin bir araya toplandığı bu eser, şairin ölümünden sonra basılmıştır.
Mihnet-Keşan:
  • Sosyal hiciv türünde bir mesnevidir.
  • Eserde yer yer mizahi anlatım dikkat çeker.
  • Eserde kaside, gazel, tahmis, kıta ve rubai gibi değişik nazım şekillerine de yer verilmiştir.
  • Eserde Keşan’a sürgün gitmesine neden olan olayları, sürgüne gidişini, yolculuk sırasında gördüğü yerleri, karşılaştığı ilginç tipleri ve bir yıl boyunca orada çektiklerini anlatmıştır.
  • Eser, gerçeklikle olan sıkı bağı nedeniyle otobiyografik özellik de gösterir.
  • Klasik şiirimizde, "bireysellik" ilk defa bu eserle ön plana çıkmıştır.
  • Eserdeki gerçekçi mekan ve insan tasvirleri de dönemi için önemli bir yeniliktir.
  • Mihnet-Keşan, bu açılardan klasik edebiyattan Tanzimat dönemi Türk edebiyatına geçişte bir köprü vazifesi görmüştür. 
Gülşen-i Aşk:
  • Şeyh Galip'in Hüsn-ü Aşk adlı mesnevisini örnek alarak yazdığı alegorik mesnevidir.
  • 290 beyitten meydana gelen eser, ilahî aşkı konu alır. 
  • Mevlevî olan şair, bu eserle Mevlana'ya bağlılığını ifade etmiştir.
Eserlerinden...
Bir mevsim-i bahârına geldik ki âlemin
Bülbül hamûş havz tehî gülsitân harâb
(hamûş: suskun, tehi:boş)
Yeniçeri Ocağının kaldırılması nedeniyle söylediği beyit:
"Koyup kaldırmadan ikide birde
Kazan devrildi söndürdü ocağı"
Mihnet-Keşan'dan...
Keşan şehri dağın kenârındadır
Bütün evleri seng-sârındadır
 
Otuzdan ziyâde değirmenleri
Yakın şehre tarla ve hırmenleri
 
Değirmenleri çünki bâd-ı hevâ
N'ola olsa etmek de hasb ü rehâ
 
Degil aşık-âsâ yıkık hâneler
Konak adı var nice viraneler
 
Reh-i Hak'da etmiş gelip bî-riyâ
Büyük Câmiî İbn-i Hersek binâ
 
Beş-altı kadar var ufak mâbedi
Yok ikisinin minber ü mas'adı
 
Niçe çeşmeler var akar sû-be-sû
İçilmez değildir bayağıca su
 
Yigirmi kadar kahve dükkânı var
İçinde iki-üç fenâ hanı var
İlgili Sayfalar
Yararlanılan Kaynaklar
  • Keçecizade İzzet Molla (Hayatı-Sanatı-Edebî Kişiliği), Doç.Dr. Ramazan Korkmaz 
  • TDV İslam Ansiklopedisi, Keçecizade İzzet Molla Maddesi, Naci Okçu 
  • Sürgün Yolunda Bir Yenileşme Serüveni: Mihnet-Keşan, Derya Tüzün

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.