Adalet Ağaoğlu (1929-2020)

Adalet Ağaoğlu

• Roman, hikaye, oyun, anı ve deneme yazarı.
• 1929 Nallıhan doğumludur.
• 1938 yılında ailesi ile Ankara’ya yerleşti.
• Ankara Kız Lisesini bitiren Ağaoğlu, 1950’de Ankara Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu.
• TRT Ankara Radyosunda dramaturg, radyo tiyatrosu müdürü, program uzmanı ve daire başkanı olarak çalıştı (1951-1970).
• Burada çalışırken dört arkadaşı ile Ankara'nın ilk özel tiyatrosu olan Meydan Sahnesi'ni kurdu.
• 14 Temmuz 2020'de İstanbul'da öldü.

Edebi Kişiliği

• Birçok türde eser verse de daha çok roman ve hikayeleri ile tanınmaktadır.
• Yazın hayatına tiyatro eleştirileri ve şiir yazarak başladı. Sonrasında radyo ve sahne oyunları yazdı.
• 1970’li yıllardan itibaren öykü ve romana yöneldi.
• İlk romanı Ölmeye Yatmak 1973’te yayımlandı. Yapıt, Dar Zamanlar adlı üçlemenin ilk romanıdır. Üçlemenin diğer romanları Bir Düğün Gecesi ve Hayır...'dır.
• Modernizmi esas alan yazarlardan biri olan Ağaoğlu, kimi eserlerinde üstkurmaca gibi postmodernist tekniklere de başvurdu.
• Eserlerinde toplumsal sorunlara ve bunların özellikle de kadınlar üzerindeki etkilerine değindi.
• Güçlü bir gözlem yeteneğine sahiptir. 

Tüm Eserleri

• Roman: Ölmeye Yatmak, Bir Düğün Gecesi, Hayır, Fikrimin İnce Gülü, Yazsonu, Üç Beş Kişi, Ruh Üşümesi, Romantik Bir Viyana Yazı

• Hikaye: Yüksek Gerilim, Sessizliğin İlk Sesi, Hadi Gidelim, Hayatı Savunma Biçimleri

• Oyun: Evcilik Oyunu, Çatıdaki Çatlak, Tombala, Sınırlarda, Üç Oyun (Bir Kahramanın Ölümü, Çıkış, Kozalar), Kendini Yazan Şarkı, Çok Uzak-Fazla Yakın, Duvar Öyküsü

• Radyo Oyunları: Çağımızın Tellalı

• Anı: Göç Temizliği, Gece Hayatım

• Günlük: Damla Damla Günler

• Deneme: Geçerken, Karşılaşmalar, Başka Karşılaşmalar, Öyle Kargaşada Böyle Karşılaşmalar, Yeni Karşılaşmalar

Ölmeye Yatmak

Dar Zamanlar adlı üçlemenin ilk romanıdır. Üçlemenin diğer romanları Bir Düğün Gecesi ve Hayır'dır. Eserde Türkiye'nin modernleşme süreci, bir kadın akademisyenin hayatına paralel olarak anlatılmaktadır. Roman, 1968 yılında Aysel’in bir otel odasında ölmeye yatması ile başlar. Aysel’in otel odasında tüm hayatını sorgulamaya başlaması ile roman 1938’e, Aysel'in ilkokul yıllarına, döner. Aysel, Ankara'nın küçük bir kasabasında ev kadını bir anne ile esnaf bir babanın çocuğudur. Aysel, üniversite eğitimi sırasında tanıştığı ve entelektüel olarak kendisine yakın bulduğu Ömer’le evlenmiş ancak çocukları olmamıştır. Aysel, ölmeye yatmadan kısa bir süre önce ise üniversitedeki öğrencilerinden Engin adlı bir çocukla evlilik dışı bir ilişki yaşamıştır.

Fikrimin İnce Gülü 

Eser, Almanya’ya çalışmaya giden bir Türk işçinin dramını ele almaktadır. 1976’da tamamlanan eser, Türk edebiyatının "ilk yol romanı"dır. Eserde, Bayram'ın yeni aldığı arabasıyla Kapıkule ile memleketi Ballıhisar arasında yaptığı yolculuk sırasında yaşadıkları ve hatırladıkları anlatılır. Bayram, Almanya’da biriktirdiği parayla bal rengi bir Mercedes almış, arabasıyla sevgilisi Kezban'a ve köylülerine kendini ispatlamak istemektedir. Hakim bakış açısı ile anlatılan romanda zaman zaman bilinç akışı yönteminden faydalanılarak Bayram'ın geçmiş hayatıyla ilgili bilgiler verilir. Bayram, yol boyunca ezikliğini, yoksulluğunu ve dışlandığı günleri hatırlar. Sıra bunun acısını çıkarmaya, tüm köye artık zengin ve statü sahibi biri olduğunu ispatlamaya gelmiştir. Bayram'ın  arabası da zaman içinde şahsiyet kazanmış, Balkız olmuştur.  Romanın geniş özeti için tıklayınız.

2015 LYS

Adalet Ağaoğlu; Almanya’da kazandığı parayı bir otomobile yatıran ve onu binbir özenle ülkesine getiren gurbetçinin hikâyesini, bir aydın uzaklığında ve işçinin duygusunu küçümseyen bir edayla ... adlı romanında anlatmaktadır.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki eserlerden hangisi getirilmelidir?
A) Fikrimin İnce Gülü
B) Ölmeye Yatmak
C) Üç Beş Kişi
D) Sessizliğin İlk Sesi
E) Bir Düğün Gecesi

İlgili Sayfalar

• Modernizmi Esas Alan Yazarlar

• Cumhuriyet Dönemi Roman Özetleri

• Cumhuriyet Dönemi Tiyatro Özetleri 

Yararlanılan Kaynaklar

• Adalet Ağaoğlu'nun Roman ve Tiyatrolarında Kadın ve Kadın Eğitimi, Duygu Gören
• Adalet Ağaoğlu'nun Tiyatrolarında İnsanın İnsana Anlatılması, Gıyasettin Aytaş