Çakırcalı Efe

Yaşar Kemal'in destansı romanı.

Çakırcalı Mehmet Efe ya da Çakıcı Efe, 1872‐1911 yılları arasında Ege'de özellikle Ödemiş ve çevresinde etkin olan namlı bir eşkıyadır.
Yaşar Kemal, eseri yazmadan önce Çakırcalı'yı öldürdüğü söylenen emekli müfreze kumandanı Rüştü Kobaş ile görüşmüş; Çakırcalı’nın eşkıyalık yaptığı dağları ve yaşadığı yerleri gezmiş, çeşitli jandarma çavuşlarıyla konuşup Çakırcalı’nın fiziği ve çeşitli özellikleri hakkında bilgi almıştır. 

Yazar, Çakırcalı Efe'yi daha çok halkın gözüyle görerek; adaletsizliğe karşı çıkan, zenginden alıp fakire veren soylu bir eşkıya olarak ele almıştır.

Özet

Çakırcalı Efe'nin babası, Ahmet düze inmiş bir eşkıyadır. Kendisini yıllarca kovalamış olan Hasan Çavuş’a karşı hiçbir zaman kin beslememiş hatta Hasan Çavuş’a silahlı çatışmalarda yardım bile etmiştir. Hasan Çavuş, Çakırcalı Ahmet’ten yardım ister, ancak bu bir tuzaktır. Hasan Çavuş Ahmet’i öldürür.
Çakırcalı, babasının en yakın arkadaşlarından Hacı Eşkıya tarafından başkaldırıya ve intikama özendirilir. Bu telkinlerin yanında Çakırcalı’ya ilk silahı verip küçüklüğünden itibaren onu atış talimine alıştıran da odur.
Babasının kaybeden Memed, Hasan Çavuş’a kinle büyür. Eserde Çakırcalı’nın her şeye rağmen eşkıyalığı sevmediği ve eşkıyalık yapmak istemediği vurgusu yapılır. Ancak, Çakırcalı’yı eşkıyalığa iten sosyolojik ve ekonomik sebepler romanda ustalıkla verilir.
Hacı Mustafa, Memed’i eşkıyalığı öğrenmesi için onu kaçakçıların yanına bırakır. Çakırcalı Memed, tıpkı babası gibi birçok çatışmaya girer. Kısa sürede ünü bütün Ege’ye yayılır. Hapse girer, çıkar. 

Çakırcalı Efe’nin devlet için tehlike arz etmeye başlaması üzere, babasını öldüren Hasan Çavuş’u takip için görevlendirilir. Çakırcalı Efe, babasının intikamını alır. Bundan sonra devlete ait komutanlarla çatışır. Köylerde köprüler yaptırır. Zenginden alıp fakire dağıtır. Hiçbir müfreze, hiçbir komutan onu yakalayamaz. Daha önceden birçok eşkıyayı yakalamış; Albay Rüştü Kobaş, Çakırcalı Efe’nin takibi için görevlendirilir. Albay Rüştü Kobaş, eşkıya yakalamada tecrübelidir. Önce Çakırcalı Efe’yi ve çetesini tanımaya çalışır. Çakırcalı Efe’yi iyi tanıdıktan sonra bir çatışma sırasında giydiği kıyafetle tespit ederek vururlar. Çakırcalı Efe’nin vurulduğunu anlayan çete mensupları, vasiyeti üzerine kafasını bedeninden ayırıp götürürler. Başsız kalan vücudu Albay Rüştü, Çakırcalı’nın karısı Iraz’a teşhis ettirir. 

İlgili Sayfalar

👉 Yaşar Kemal

👉 Cumhuriyet Dönemi Roman Özetleri

Yararlanılan Kaynaklar

Ege’nin Namlı Eşkıyası Çakırcalı Mehmet Efe, Şule Sevinç Kişi
Yaşar Kemal’in Destansı Romanları Üzerine Bir İnceleme, Ayşe Dalyan
Türk Romanında Eşkıya Tipolojisi: Yaşar Kemal Ve Kemal Tahir