Sevgi Soysal (1936-1976)

Sevgi Soysal

• Öykü ve roman yazarı.
• 1936’da İstanbul’da doğdu.
• Alman asıllı bir anne ile bürokrat bir babanın kızıdır.
• AÜ Dil Tarih Coğrafya Fakültesinde Klasik Filoloji okudu.
• Almanya'da bir üniversitede arkeoloji ve tiyatro derslerini takip etti (1956-57). Dönüşünde Alman Kültür Merkezi ile Ankara Radyosunda çalıştı (1960-61).
• Bir süre Devlet Konservatuvarı Tiyatro Bölümüne devam etti.
• İlk yazı ve öyküleri Ataç, Dost ve Yelken adlı edebiyat dergilerinde yayımlandı.
• TRT’de program uzmanı olarak çalıştı (1965-71).
• Müstehcen bulunan ilk romanı "Yürümek" nedeniyle yargılandı.
• 1971'deki askeri müdahaleden sonra siyasi nedenlerle sekiz ay tutuklu kaldı.
• Yazar ve yönetmen Özdemir Nutku, yönetmen Başar Sabuncu ve Anayasa Profesörü Mümtaz Soysal ile olmak üzere üç evlilik yaptı.
• Üzerinde çalıştığı son romanı Hoş Geldin Ölüm'ü tamamlayamadan 22 Kasım 1976’da öldü. Öldüğünde henüz 40 yaşındaydı.
• Tante Rosa adlı eseri Işıl Özgentürk tarafından 1991 yılında "Seni Seviyorum Rosa" adıyla sinemaya uyarlanmıştır.

Ödülleri

• Yürümek — 1970 TRT Sanat Ödülleri Yarışması Başarı Ödülü
• Yenişehir'de Bir Öğle Vakti — 1974 Orhan Kemal Roman Armağanı

Sanat Anlayışı

• İlk dönem öyküleri, daha çok bireyin iç dünyasına yöneliktir.
• Bu öykülerde varoluşçuluğun etkisinde bunalım, anlamsızlık, aşağılık duygusu, tedirginlik gibi temaları işlemiştir. 
• Eserlerinde çoğu zaman örtük bir dil kullanmayı tercih etmiştir.
• Özellikle 1965’ten sonra toplumcu gerçekçi romana yönelir.
• Genellikle kadın merkezli toplumsal sorunları ele almıştır.

Eserleri

• Öykü: Tutkulu Perçem, Tante Rosa, Barış Adlı Çocuk
• Roman: Yürümek, Yenişehir’de Bir Öğle Vakti, Şafak, Hoş Geldin Ölüm (Tamamlayamadı)
• Anı: Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu
• Fıkra (Köşe yazısı): Bakmak
• Çeviri: Mezar Bekçisi (F. Kafka), Godot Geldi (M. Bulataviç), Beş Paralık Roman (B. Brecht)

Eser Özetleri

Tante Rosa

Eser, Tante Rosa adlı kahramanın hayatından kesitler sunmaktadır. Bu uzun hikaye, kimi eleştirmenlerce roman olarak değerlendirilmektedir. Kitap birbiriyle ilintili on dört öyküden oluşmaktadır. Yazar, kahramanını yaratırken teyzesi Rosel’in hayatından esinlenmiştir. Kitap, giriştiği her işte başarısız olan bir kahramanın gülünç öyküsüdür. Tante Rosa’nın on bir yaşında at cambazı olmak istemesiyle başlayan olay örgüsü, ilerleyen yaşında bir kazada ölmesiyle son bulur.

Yürümek

Romandaki olaylar iki ana kahramanın çevresinde gelişir. Ela ve Memet tanışıncaya kadar ayrı ayrı anlatılır. Yazar, romanda bu iki karakter üzerinden toplum ve cinsiyet eleştirisi yapmaktadır. Ela, toplumun oluşturduğu ahlâk sistemine sıkı sıkıya bağlı küçük burjuva bir aileden gelmektedir. Ela, kızını “terbiyeli” büyütebilmek için ona her konuda katı kurallar koyan bir annenin baskısı altında yetişmiştir. İki karakterin de çocuklukta yaşadıkları olaylarda birtakım benzerlikler bulunmaktadır. Ela, üniversite sonrasında Hakkı’yla evlenir ve bir çocuğu olur. Her şey olması gerektiği gibidir ama o, aradığı mutluluğu bulamamıştır. Kocasından ayrılır, bir tesadüfle tanıştığı Mehmet ile evlenir. Mehmet'in aksine Ela kocasıyla olan ilişkisine gerçek anlamlar yükleme çabasındadır. Bu nedenledir ki durmadan Mehmet'i sorgular. Ela'nın hayata ve ilişkilerine dair sorgulamaları açık bir sonuca ulaşmadan roman biter.

Yenişehir'de Bir Öğle Vakti

Olay 27 Mayıs 1960 devrimine yakın tarihte bir öğle vakti Ankara’nın en işlek semtlerinden Yenişehir’de başlar. Romanda Ankara’nın değişen yüzüne ilişkin gözlemlere geniş yer verilir. Bir kavak ağacı devrilmek üzeredir. Kavak, kimseye zarar vermemesi için itfaiyeciler tarafından halatlarla bağlanmıştır. O sırada Yenişehir’de, kavak ağacının çevresinde bir biçimde bulunan kahramanlar tek tek tanıtılır. Her bölüm bir kahramanın tanıtımına ayrılmıştır. Eserin uzun özeti için tıklayınız.

Şafak

Yazarın, Adana’ya sürgün olarak gönderildiği ve 12 Mart dönemindeki (12 Mart 1971 Muhtırası) gözlem ve tecrübelerinden meydana gelen bir romandır. Bu nedenle eser, "12 Mart Romanı" olarak kabul edilmiştir. Konu, egemen güçler ile devrimci gençler arasında yaşanan çatışmalar ve kadının cinsel bir nesne olarak algılanması üzerinedir. Yazar, romanın başkişisi Oya’yı daha çok kendi yaşadıklarından çıkarak yaratmıştır. Oya, Adana’ya sürgün olarak gönderilmiş sosyalist bir kadındır. Roman; Baskın, Sorgu ve Şafak olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Roman, Adana’da bir gecekondu mahallesindeki bir eve gece yapılan baskınla başlar ve sabahın erken saatlerinde sona erer. 

İlgili Sayfalar

👉 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı

Yararlanılan Kaynaklar

• Sevgi Soysal’ın Romanlarındaki Kadın Kahramanlar Üzerine Taksonomik Bir İnceleme, Yasemin Bakır
• Yenişehir’de Bir Öğle Vakti'nde Yapı, Tema ve Metafor, Seyit Battal Uğurlu
• Sevgi Soysal’ın Romanlarında Kadın Sorunları, Şenay Meral Zeytin