Servetifünun Şiiri

Tevfik Fikret

• Şiirde bireysel, içe kapanık ve karamsar bir anlayış benimsenmiştir.
• Hem dönemin siyasî yapısı hem de Servetifünun sanatçılarının sanat anlayışları nedeniyle toplumsal konulardan uzak durulmuştur.
• Aşk, günlük yaşam, doğa görüntüleri, karamsarlık, düş kırıklıkları, aile içi sorunlar şiire konu olmuştur.
• Şiirimizde ilk defa bu dönemde konu bütünlüğü sağlanmıştır.
• Aruz vezninden vazgeçilmemiş ancak aynı şiirde farklı kalıplar kullanma yoluna gidilmiştir.
• Anlam kimi zaman bir dizede bitmeyip sonraki dizeye sarkmıştır. Batıdan alınan bu tekniğe anjanbuman denmektedir. Bu teknik sayesinde şiir düz yazıya yaklaşır. (nazmı nesre yaklaştırmak)

Anjanbuman örneği:

Şafak sökerken o, yalnız, bir eski tekneciğin

Düğümlü, ekli, çürük ipleriyle uğraşarak

İlerliyordu; deniz aynı şiddetiyle şırak -
şırak döğüp eziyor köhne teknenin şişkin

Siyah kaburgasını... Ah açlık, ah ümid

Bu dizelerde görülebileceği üzere hiçbir dize kendi içinde tamamlanmamış; âdeta birbirine zincirlenmiş tek bir dize oluşturulmuştur. 

• Şiirde; Batı’dan aldıkları “sone” ve “terzarima”, divan edebiyatından alınıp değiştirilen müstezat (serbest müstezat) ve bütünüyle kendi oluşturdukları karma biçimleri kullanmışlardır.
• Şiirlerde hedef kitle okumuş aydın kesimdir.
• “Sanatkârâne üslup” ve yeni bir “vokabüler” (sözvarlığı) yaratma kaygısıyla Arapça-Farsça tamlamalar ile yüklü oldukça ağır bir dil kullanmışlardır. Onlar için sade dil halka mahsustur.
• Kafiye ahenk unsuru olarak ele alınmış göz için değil kulak için kafiye benimsenmiştir.

Peki, ne demek kulak için ya da göz için kafiye?

Zerre-i nûrundan iken muktebes - مقتبس
Mihr ü mâha etmek işâret abes - عبث

Örnekte görüldüğü gibi kafiye olarak alınan sözcüklerinin yazımında muktebes sözcüğü "sin ﺱ " ile biterken abes sözcüğü "peltek se ﺙ" ile bitmektedir. Göz için kafiyeyi savunanlar bunu kafiye kabul etmezken kulak için kafiyeyi savunanlar için benzer sesler olduğu için kafiyedir.

• Şiirde betimlemelere sıkça başvurulmuş, tablo çizer gibi şiirler kaleme alınmıştır.
• Hatta Servetifünun dergisinde yayımlanmak üzere seçilen (tabloların) fotoğraflarının altına şiirler yazılarak tablo altına şiir yazma geleneği oluşturulmuştur.
• Şiirde kuvvetli bir musiki dili yakalanmaya çalışılmıştır.
• Servetifünun edebiyatında şiirde daha çok parnasizm ve sembolizm etkisi görülürken bir önceki nesilden gelen romantik bir santimantalizm (aşırı içlilik) de devam etmekteydi.

İlgili Konular

• Servetifünun Edebiyatına Giriş
• Servetifünun Edebiyatı Sanatçıları Özet (yeni)
• Servetifünun Edebiyatı Roman ve Hikaye
• Mensur Şiir
• Halit Ziya Uşaklıgil
• Mehmet Rauf 
• Cenap Şahabettin
• Tevfik Fikret
• Süleyman Nazif

Yararlanılan Kaynaklar

• Kaynakça