Mecazımürsel (Ad Aktarması)

• Benzetme amacı olmadan bir sözü başka sözcük yerine kullanma sanatıdır.
• "Düzdeğişmece" ya da "ad aktarması" olarak da bilinir.
• Ad aktarması, sözcükler arasında çeşitli anlam ilgileri kurularak yapılır.
• Bunlar: parça-bütün, sebep-sonuç, özel-genel, iç-dış, yazar-eser, yapan-yapılan, eşya-sahip, soyut-somut vs.
• Bir sözcüğün gerçek anlamı dışında kullanılmasını sağlayan ilgi, benzerlikse "istiare"; benzerlik dışında bir ilgiyse "mecazımürsel" adını alır.

Örnekler

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal! 

Açıklama: "Hilal" bayrağımızı oluşturan parçalardan biridir. Bayrağın bir parçası söylenmiş bütünü kastedilmiştir.

Marmara'da her yelken
Uçar gibi neşeli 

Açıklama: "Yelken" sözcüğü ile kastedilen teknedir.

Bizden evvel buraya inen üç dört arkadaş
Kurmuştular tutuşan ocağa karşı bağdaş 

Açıklama: "Tutuşan ocak" sözü ile ocağın içindeki "odunlar" kastedilmiştir.

Tarlaya bereket yağdı.

Açıklama: Sonuç (bereket) söylenmiş, neden olan yağmur kastedilmiş.

Gelin canlar bir olalım
Münkire kılıç çalalım 

Açıklama: Yaşayan varlıkların yaşamasını sağladığına inanılan madde dışı varlık olan can (soyut) söylenerek insan kastedilmiştir.

Hayattan canlı ölüm, günahtan baskın rahmet;
Beyoğlu tepinirken ağlar Karacaahmet...  

Açıklama: Yer adı söylenerek orada yaşayanlar ya da bulunanlar kastedilmiş.

"Binlerce şemsiye yoğun yağmur altında cenazenin arkasından yürüyordu." 

Açıklama: Eşya söylenmiş ancak onu kullanan kastedilmiş.

"Fazla koku sürme." 

Açıklama: Bu cümlede anlatılmak istenen genel anlamda her türlü koku değil, parfüm ya da kolonya misali esanslardır.

Ah efendi bize karşı İstanbul
Neden böyle bir sert, yalçın taş gibi.

Açıklama: Mısralarda “İstanbul” ile anlatılmak istenen, İstanbul'daki yöneticilerdir.

İlgili Sayfa 

• Edebi Sanatlar 

• Edebi Sanatlar Çıkmış Sorular 

• Türk Edebiyatı Konuları