Kırk Hadis

Kırk Hadis

• Hadis; Hz. Peygamber’in söz ve eylemlerini ifade eden bir terimdir. Hadisler, İslam dininde Kuran’dan sonraki en önemli kaynaktır.
• Edebiyatta Hz. Muhammed’in sözlerinden kırk tanesini bir araya getiren eserlere kırk hadis ya da hadis-i erbain denir.
• Arapça bir sözcük olan erbain, "kırk" demektir.
• Eserdeki hadisler tek bir konu hakkında olabileceği gibi birbirinden farklı konuları da içerebilir.
• Manzum ya da mensur yazılabilir. Ancak Türk edebiyatında bu tür eserler daha çok manzumdur.
• Bu tür eserlerde hadisler ya özenle seçilir ya da bu alanda meşhur olmuş erbainler (kırk hadis, çihl hadis) tercüme veya şerh (açıklama) edilir.
• Genellikle kıta nazım şekliyle yazılır. Hadisin metni kıtanın önünde veya sonunda verilir.
• Kırk hadisler dinî olduğu kadar edebî, ahlâkî ve sosyal özelliklere sahiptir. 
• Türk edebiyatında siyer, hilye, mevlit, maktel gibi dinî türler içerisinde en fazla işlenen tür kırk hadistir.
• Türk şairlerin bu alandaki çalışmalarına İranlı âlim ve şair Molla Cami'nin (öl.1492) büyük tesiri olmuştur.

Örnek Beyitler

Hadis: Kim bir yetimin başını okşarsa elinin dokunduğu her saç teline karşılık Allah Teâlâ ona sevap verir.

Her ki bir bi-peder yetimi görüp
Mesh idüp başını ide şefkat

Her ne denlü kıluna degse eli
Adedince kıla Huda rahmet

Hadis: Kim bir hastayı ziyaret ederse ve yanında bir müddet oturursa Allah ona kendisine isyan etmediği/edilmeyen bin yıl ibadet sevabı verir.

Her ki bir hastaya ıyâdet idüp
Otura başı üzre bir sâat

Ana bin yıl ibadet itmişçe
Maşiyetsüz Huda vire ücret

Hadis: Üstteki (veren) el, alttaki (alan) elden daha hayırlıdır.

Şükrini kıl Huda-yı bi-çunun
Ki seni eyledi ganì Allah

Yed-i ulyâ hayırlı süflâdan
Buyurur Hazret-i Resul-i İlâh

Önemli Kırk Hadisler

• Nehcü'l-Feradis — Muhammed b. Ali (14.yy): Sanat gayesi gütmeyen eser, sade bir dille yazılmıştır. 14. yüzyıl Harezm Türkçesinin ağız özelliklerini taşıdığı için ayrı bir önem taşımaktadır.

• Kırk Armağan — Kemal Ümmi (15.yy): Yaklaşık 200 beyitlik bir mesnevi olup ölüm hakkındaki bir hadisin şerhinden ibarettir.

• Çihl Hadis — Ali Şir Nevai (15.yy): Molla Cami'nin aynı isimli eserinin kıtalar halinde yapılmış tercümesidir.

• Hadis-i Erbain Tercümesi — Fuzuli (16.yy): Molla Cami'den tercümedir.

• Tercüme-i Hadis-i Erbain — Nev'i (16.yy): Bir kısmı Molla Cami'den alınan, bir kısmı da yaygın olarak bilinen hadisler kıta şeklinde tercüme edilmiştir.

• Tercüme-i Hadis-i Erbain — Nabi (17.yy): Molla Cami'nin aynı adlı eserinden yaptığı manzum çeviridir. Hadisler kıtalar halinde oldukça sade bir dille serbest olarak tercüme edilmiştir.

İlgili Sayfa

👉 Divan Şiiri Nazım Türleri

Yararlanılan Kaynaklar

• TDV İslam Ansiklopedisi Hadis-i Erbain Maddesi, M. Yaşar Kandemir
• Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İskender Pala
• Muhlisî’nin Manzum Kırk Hadis Tercümesi, Yunus Kaplan
• Edebiyat Tarihi Bakımından Kırk Hadisler, Müzahir Kılıç