Kemal Tahir (1910 - 1973)

Kemal Tahir

• Toplumcu gerçekçi romancı, gazeteci ve fikir adamı.
• Tarihî ve sosyal romanlarıyla tanınan yazarın asıl adı İsmail Kemalettin'dir. 
• Babası Tahir Bey, II. Abdülhamit'in yaverliğini de yapmış olan alaylı bir deniz subayıdır. 
• Kemal Tahir'in çocukluğu seferberlik ve Milli Mücadele yıllarında geçti.
• 1923'te girdiği Galatasaray Lisesini 10.sınıfta iken geçim sıkıntısı nedeniyle bırakmak zorunda kaldı. Avukat kâtipliği ve ambar memurluğunun ardından gazeteciliğe başladı.
• Vakit, Haber ve Son Posta gazetelerinde düzeltmen, röportaj yazarı ve tercüman olarak çalıştı. Karagöz gazetesinde başyazarlık, Tan gazetesinde ise yazı işleri müdürlüğü yaptı. 
• 1929'da Nazım Hikmet'le tanıştıktan sonra fikirlerinde ve sanat anlayışında önemli değişiklikler oldu. 
• Edebiyata şiir yazarak başlayan Tahir'in ilk şiirleri İçtihat adlı dergide yayımlandı.
• 1933'te bir grup arkadaşıyla Geçit adıyla bir dergi çıkardı. 
• Varlık ve Ses'te sosyal içerikli şiirler yazdı. Daha sonra şiiri bıraktı. 
• O yıllarda tanınmış bir gazeteci olan Kemal Tahir, “askeri isyana tahrik ve teşvik” suçlaması ile 13 Haziran 1938’de tutuklandı. "Donanma Davası" veya "Bahriye Olayı" diye adlandırılan ve Nazım Hikmet'in de yargılandığı davada 15 yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı. 
• Çankırı, Çorum, Malatya ve Nevşehir cezaevlerinde yatan Tahir, bu sürede Anadolu insanını daha yakından tanıma fırsatı bulmuştur. 
• İlk hikayeleri 1941'de Tan gazetesinde Cemalettin Mahir imzasıyla çıktı. 
• Hapishanede iken Mayk Hammer, İntikam Pençesi, Kanlı Takip gibi çeviri ve adapte eserlerle romancılığa adım attı.
• 1950 genel affıyla serbest bırakıldı. İstanbul'a yerleşerek üstünde çalıştığı yapıtlarını art arda yayımlamaya başladı.
• Çeşitli takma adlar kullanan yazar, kendisine asıl şöhret kazandıran romanlarını 1955'ten sonra Kemal Tahir adıyla yayımlamaya başladı. 
• Bir ara Aziz Nesin ile Düşün Yayınevini yönetti (1957-58). 
• 1970'te yakalandığı kanser sonucu 21 Nisan 1973'te İstanbul'da öldü.

Sanat Anlayışı

• Daha çok romancı yönüyle tanınan Kemal Tahir, toplumcu gerçekçi bir anlayışa sahiptir.
• Romanı toplumsal sorunları çözmede bir araç olarak görür.
• Romanları konuları bakımından köy yaşamını ele aldığı romanlar ile tarihî-siyasi romanlar olmak üzere iki gruba ayrılabilir. 
• Kurt Kanunu, Esir Şehrin İnsanları, Yorgun Savaşçı gibi yakın tarihimizin önemli olaylarını konu aldığı romanlarının yanı sıra Osmanlı Devleti'nin kuruluşunu anlattığı Devlet Ana romanıyla tanınmıştır. 
• Kurt Kanunu adlı romanda olduğu gibi resmî tarih söylemine aykırı yaklaşımlarıyla dikkat çeken yazar, düşünce hayatımızı da etkilemiştir.

Eserleri

• Hikayelerini Göl İnsanları adıyla 1955'te yayımlamıştır. Sekiz uzun hikayeden oluşan kitapta köyde yaşayan, çalışan insanların gelenekleri, inançları, davranış şekilleri ve sorunları ele alınır.

• Sağırdere: Öyküden romana geçen yazarın ilk romanıdır. Bir köy romanı olan eser, 1938-1939 yıllarında Çankırı’nın bir köyünde yaşanan olayları konu edinmektedir. Romanın başkarakteri 15-16 yaşlarında bir delikanlı olan Mustafa'dır. İlk bölümde Mustafa, üretime katkıda bulunmayan, kız peşinde koşan hayta bir tiptir. Kendini, kimliği ile değil de ait olduğu aile aracılığıyla ifade etmeye çalışır. Köy yerinde üretim şekli çiftçiliktir. Fakat Mustafa'nın bu işlerle de pek ilgisi yoktur. O, ancak Ankara'da geçireceği altı ay sonrasında üretime katkıda bulunarak bağımsız bir birey olacaktır. Körduman adlı eser, bu romanın devamıdır (ikileme, nehir roman).

• Devlet Ana: Osmanlı Devleti'nin kuruluş dönemini konu edinir. Roman kahramanlarından önemli bir kısmı Ertuğrul Bey, Osman Bey, Orhan Bey, Dündar Alp, Şeyh Edebalı, Akçakoca, Nilüfer Hatun, Yunus Emre, Köse Mihal gibi tarihî şahsiyetlerdir. Destan, masal ve halk hikayelerinden gelen bazı anlatım kalıplarını kullanan yazar tarihî gerçekleri kurguyla ustaca birleştirerek verir. Devlet Hatun, Rum bacılarına başkan seçilmiş olan Bacıbey’dir. Uzun boylu, yiğit bir kadındır. Bacıbey, bir yandan disiplinli sert mizacı, öte yandan saygı uyandıran koruyucu kişiliğiyle Osmanlıdaki devlet anlayışının simgesidir. Roman altı bölüme ayrılmıştır: Kancık Vuruş, Uyandırılan Işık, Dost Çelmesi, Fal, Derin Geçit, Kerimcan’ın Yolu.

• Kurt Kanunu: Roman, 1926'da Atatürk'e İzmir'de yapılması planlanan suikastı konu almaktadır. Yazar, İzmir Suikastı girişimini Cumhuriyet'i kuran kadronun İttihatçılarla olan hesaplaşması açısından ele alıp işlemiştir.

• Yorgun Savaşçı: Roman, Birinci Dünya Savaşı'nın sonundan Millî Mücadele'nin ilk yıllarına kadar uzanan dönemi ele alır. Yazar, Osmanlı Devleti’ni kurtarmak niyetiyle yola çıkan İttihat ve Terakki'nin kendi içindeki hesaplaşmaları ve Milli Mücadele’deki etkinliklerini tarihi belgelerden yararlanarak kurgulamıştır. Olaylar "Cehennem Yüzbaşı" diye isim yapan Cemil'in ekseninde toplanır. İşgal altındaki İstanbul'da Yüzbaşı Cemil'in teyze kızı Neriman ile aşkına paralel başlayan olaylar bunalımdan kurtulmak isteyen yorgun savaşçıların (subayların) Anadolu'ya geçmeleriyle gelişir.

• Esir Şehir (Üçleme): Esir Şehrin İnsanları, Esir Şehrin Mahpusu ve Yol Ayrımı romanları üçlemeyi oluşturan eserlerdir. 
• Esir Şehrin İnsanları: Eserde mütareke döneminde işgal altındaki İstanbul anlatılmaktadır. Yazar İstanbul'un işgali sırasında insanımızın takındığı tavırları ele alır. Eserde başlıca üç tip insandan söz edilir: İstanbul Hükumetinin tarafını tutanlar, Kuvayımilliyeciler ve her şeyi oluruna bırakan vurdumduymazlar. Romandaki çatışma bu üç tip insanın olaylara bakışından oluşur. Yazar, üçlemenin kahramanı Kamil Bey’in şahsında ideal Türk aydınında bulunması gerekenleri ifade eder. Varlıklı bir paşa oğlu olan Kamil Bey, yurt dışında öğrenim görmüş, dünyanın birçok yerini gezmiş olan aydın bir kişidir. Nermin adlı bir paşa kızıyla evlenip Birinci Dünya Savaşı yıllarını İspanya'da geçirir. 1920’lerin başında ailesiyle birlikte yurda döndüğünde varlığının çoğunu yitirmiştir. Bir süre sonra kendisini kurtuluş mücadelesinin içinde bulur. Gerçekleri görmeye başlayan Kamil Bey, kimliğini hatırlayıp Anadolu'nun kurtuluşu için mücadeleye katılacaktır. 
• Esir Şehrin Mahpusları: Roman, Ankara Hükumetini desteklemek üzere yürütülen gizli mücadele sırasında faaliyetleri açığa çıkan Kamil Bey’in hapishanedeki hayatı üzerine kurulmuştur. 
• Yol Ayrımı: Kamil Bey de Anadolu da serbesttir artık... Üçlemenin son kitabı Türkiye'nin çok partili hayata geçiş denemelerinden biri olan Serbest Fırkanın hikayesini kurgusal bir ortamda okuyucuya sunar. Kamil Bey, yıllardır özlemini duyduğu biricik kızı Ayşe’ye kavuşmaya çalışırken ülke artık bir demokrasi mücadelesi vermektedir. 

• Rahmet Yolları Kesti ve Yediçınar Yaylası adlı romanlarında ağalık ve eşkıyalık olgusunu inceler. 

• Bozkırdaki Çekirdek'te köy enstitüleri üzerinde durur.

• Kelleci Mehmet romanında yanında çalıştığı ağayı kaza kurşunu ile öldüren bir gencin hayatını ve cezaevi yaşamını gerçekçi bir şekilde anlatır.

Tüm Eserleri

Hikaye: Göl İnsanları

Romanları:

• Sağırdere / Körduman (İkileme)
• Esir Şehrin İnsanları / Esir Şehrin Mahpusu / Yol Ayrımı (Üçleme)
• Rahmet Yolları Kesti 
• Kelleci Mehmet 
• Yorgun Savaşçı 
• Bozkırdaki Çekirdek
• Devlet Ana 
• Kurt Kanunu 
• Yediçınar Yaylası / Köyün Kamburu / Büyük Mal (Üçleme)
• Namusçular 
• Karılar Koğuşu 
• Hür Şehrin İnsanları 
• Dam Ağası 
• Bir Mülkiyet Kalesi 

Diğer Eserleri 

• Kemal Tahir Notlar
• Namık Kemal İçin Diyorlar ki 
• Kemal Tahir'de Fatma İrfan'a Mektuplar

Örnek Soru (2013 LYS)

Bazı edebî metinler, tarihî olaylara dayanır. Bu tür eserlerde bazı gerçeklere bağlı kalınsa da eserin orijinalliğini ve okunurluğunu sağlayan, yazarın kurgulama gücüdür. Okuyucu kalın bir tarih kitabını alıp baştan sona okumaya yanaşmaz ama birkaç ciltten oluşan sürükleyici tarihî bir romanı çok kısa sürede bitirebilir.
Aşağıdaki eserlerden hangisi, bu parçada anlatılan roman türüne örnek olarak gösterilemez?
A) Osmancık  B) Devlet Ana  C) Yorgun Savaşçı D) Hep O Şarkı  E) Yılkı Atı

cevap: E 

İlgili Sayfalar

👉 Toplumcu Gerçekçi Roman ve Hikaye 

👉 Devlet Ana Özet

👉 Sağırdere Özet

👉 Körduman Özet

Yararlanılan Kaynaklar

• TDV İslam Ansiklopedisi, Kemal Tahir Maddesi, Kemal Kahraman
• Esir Şehrin İnsanları Üzerine Bir Deneme, Mustafa Karabulut
• Kemal Tahir Romanlarında Erkek Kahramanlar, Haldun Çolak
• Devlet Ana Romanı Üzerine Bir İnceleme, Mustafa Karabulut