Tanzimat 2.Dönem Sanatçıları (Özet)

Recaizâde Mahmut Ekrem (1847 - 1914)

• Tanzimat II. dönem şairi, roman-hikaye yazarı.
• Tanzimat'ın ikinci nesli onunla başlar. Recaizâde M. Ekrem ile başlayarak sanat için sanat düşüncesi bu dönem edebiyatına hakim olur.
• Mekteb-i Sultani 'den öğrencisi olan Tevfik Fikret’in Servet-i Fünûn dergisinin başına getirilmesini sağlayarak Servetifünûn edebiyatının oluşumuna zemin hazırlamıştır (1895).
• Daha çok Talim-i Edebiyat, Takdir-i Elhan (eleştiri), Zemzeme III Mukaddimesi gibi eserleriyle yenilere yol göstermiş, yeni edebiyatın ufkunu açmıştır.
• Romantik Fransız şiirinin etkisi altındadır.
• Kulak için kafiyeyi savunmuştur (abes - muktebes tartışması) 
• Şiirlerinin başlıca temaları aşk ve tabiattır. Ona göre güzel olan her  şey şiirin konusudur. 
• Hece vezniyle yazdığı birkaç şiir dışında aruz veznini kullanmıştır.
• Türk edebiyatının ilk realist romanı kabul edilen Araba Sevdası'nın yazarıdır. Eser  yanlış Batılılaşma üzerine yazılmıştır.
• Şiir Kitapları: Nağme-i Seher, Yadigâr-ı Şebab, Zemzeme (3 cilt), Nejad Ekrem, Tefekkür, Pejmürde
• Roman:  Araba Sevdası
• Hikaye: Muhsin Bey, Şemsa
• Tiyatroları: Çok Bilen Çok Yanılır, Afife Anjelik, Vuslat, Atala
• Eleştiri: Takdir-i Elhan, Zemzeme III Mukaddimesi
• Ders Kitabı: Talim-i Edebiyat

👉 Recaizade Mahmut Ekrem ile ilgili ayrıntılı bilgi için tıklayınız!

Abdülhak Hamit Tarhan (1852 - 1937)

• Tanzimat edebiyatı 2.dönem şair ve oyun yazarı, diplomat. 
• Şair-i Âzam (büyük şair) olarak tanınır.
• Şair, “sanat için sanat” prensibiyle, “ferdî/içe dönük” bir edebiyatın temsilcisidir.
• Romantizmin etkisindedir.
• Batı şiirinde görüp beğendiği şekilleri Türk şiirine getirmiş bu nedenle Tanzimat şiirindeki Batılılaşmanın asıl ihtilalcisi kabul edilmiştir.
• Batı'dan aldığı nazım şekillerinin yanında hiçbir kurala bağlanmadan kendi oluşturduğu şekiller de kullanmıştır. 
• Aruz ölçüsünden vazgeçmemiş ancak hece ölçüsü ile de şiirler yazmıştır. 
• Serbest nazma örnek olacak şiirlerin de ilk örneklerini vermiştir (ölçüsüz).
• Sahra adlı şiir kitabında edebiyatımızın ilk pastoral şiir örneklerini verir. 
• Annesinin hatıralarıyla söylediği uzun manzume Validem edebiyatımızın kafiyesiz yazılan ilk şiiridir.
• Şiirde aşk, tabiat, ölüm (metafizik ürperti) temalarını lirik bir anlatımla ele almıştır.
• Hâmit, eserlerinde genel olarak anlaşılması zor, ağır bir dil kullanmıştır. 
• Piyesleri tiyatro tekniği açısından kusurludur. Sahnelenmeye pek de uygun olmayan bu eserler daha çok okunmak için yazılmıştır. 
• Yerli hayatı konu aldığı birkaç oyun dışında oyunlarında tarihî olaylara ve başka milletlerin yaşayışlarına yer vermiştir (yerli-günlük hayat, tarihî ve egzotik eserler).
• Şiir Kitapları: Sahra, Belde, Bunlar Odur, Garam, Validem, Makber, Ölü, Hacle
• Tiyatro Eserleri: Mâcerâ-yı Aşk, Sabr u Sebat, İçli Kız, Duhter-i Hindu, Finten, Tarık, Yadigâr-ı Harp, İbn-i Musa, Nesteren, Eşber, Liberte, Sardanapal, Cünûn-ı Aşk, Turhan, Hakan

👉 Abdülhak Hamit Tarhan hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Sami Paşazâde Sezai (1860 - 1936)

• Tanzimat 2.dönem roman ve hikayecisi.
• Hikaye, roman, tiyatro ve eleştirinin yanı sıra önemli bir kısmı siyasî olmak üzere birçok makale kaleme almıştır.
• Küçük Şeyler adlı hikaye kitabı Batı tekniğinde yazılmış ilk küçük hikayeler olarak kabul edilir. Özellikle hikayelerindeki realist tasvirler, Servetifünun hikaye ve romanı üzerinde etkili olmuştur.
• Romantizmden realizme geçişe örnek olarak gösterilen Sergüzeşt adlı romanı ile ünlüdür. Roman konusu iki fikir üzerine kuruludur. Esaretin kötülükleri, yani insan haklarına dayanan bir fikir diğeri ise bir cariye (Dilber) ile bir paşazadenin o devirde uygun görülmeyen aşkı. 
• Eserleri:  Küçük Şeyler (Hikaye), Sergüzeşt (roman), Şir (Tiyatro), Rumûzü'l-Edeb (Hikaye, hatıra, gezi notları ve sohbet), İclal (Tek bir hikaye ile hatıra, gezi notları, makale ve denemeler)

👉 Sami Paşazâde Sezai hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Nabizade Nazım (1862 - 1893)

• Tanzimat 2.dönem hikâye ve roman yazarı.
• Şiirlerini Heves Ettim (1885) ve Mini Mini (1886) isimli küçük kitaplarda toplayan yazar asıl başarısını roman ve hikâyede gösterir. 
• Nâzım, Tanzimat edebiyatının ikinci döneminde kendini göstermeye başlayan realist ve natüralist eğilimin temsilcilerinden biridir.
• Romandan çok, uzun hikâye olarak kabul gören Karabibik adlı eseri köy hayatını konu eden ilk eser olarak kabul edilmektedir. Köylü bir adamın günlük yaşamı ve ekonomik sıkıntılarının ele alındığı eserde yöre ağzının özellikleri kullanılmıştır. 19.yüzyıl Akdeniz köylerinin yaşamı hakkında ipuçları da veren eser realist -natüralist özellikler göstermektedir.  
• Kıskançlık temasını işleyen Zehra adlı romanı başarılı çevre tasvirleri yanında psikolojik tahlilleri ile dikkat çeker. Realizm ile natüralizmden izler taşısa da devrin genel eğiliminden gelme alışkanlıkla çok trajik bir sonla biter. Roman kimi araştırmacılar tarafından ilk psikolojik roman denemesi olarak da kabul görmektedir. 
• Roman: Zehra
• Hikaye: Karabibik (Uzun hikaye), Yadigârlarım, Zavallı Kız, Bir Hatıra, Sevda, Hâlâ Güzel, Haspa Seviye-i Tesâmüh
• Şiir: Heves Ettim, Mini Mini

👉 Nabizade Nazım hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Muallim Naci (1850 - 1893)

• Tanzimat ikinci dönem yazar, şair ve eleştirmeni. 
• Şiirde yenileşmenin eski ile bağların koparılmadan yapılmasını savundu. Bu rağmen edebiyat tarihinde eski şiirin temsilcisi olarak ün yapmıştır.
• Recaizâde Mahmut Ekrem’le giriştiği kalem kavgası Muallim Naci'yi -ister istemez- eski şiir taraftarı şairlerin lideri konumuna getirmiştir. (Zemzeme - Demdeme geniş anlatımı için tıklayınız)
• Şiirdeki yenileşmede eski ile bağların koparılmasından yana değildir.
• Eski edebiyatı iyi bilen şair, yeni (Batılı) tarzda da oldukça başarılı örnekler vermiştir.
• İlk şiir kitabı olan Âteşpâre'deki Kuzu, Kebuter, Dicle, Feryad, Şam-ı Gariban gibi şiirleri şekil bakımından olduğu kadar içerik bakımından da yenidir.
• Muallim Naci'nin Âteşpâre kitabından sonra yazdığı şiirler şekil ve içerik bakımından büyük ölçüde eskidir. 
• Aruzu Türkçeye uygulama konusunda başarılıdır.
• Türkçenin sadeleştirilmesi ve dilin korunması yönündeki görüşleri ise çağının ötesindedir.
• “Köylü Kızların Şarkısı” adlı eseri köy yaşamından bahseden ilk önemli şiir olarak kabul görür. 
• Şiir Kitapları: Âteşpâre, Şerare, Füruzan, Sünbüle, Yadigâr-ı Naci, Mir'at-ı Bedayi, Terkib-i Bend-i Muallim Naci (Nazire) 
• Nesirleri: Ömer'in Çocukluğu (Hatıra), Lugat-i Naci (Yarım kalmış sözlük çalışması), Islahat-ı Edebiyye: Yazı yazma kuralları ile Türk edebiyatında kullanılan nazım şekilleri ve edebiyat terimlerini açıkladığı kitabı. Demdeme (Eleştiri)

👉 Muallim Naci hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız. 

İlgili Sayfa

Tanzimat Edebiyatı Önemli Eserler Listesi