Salah Birsel (1919 - 1999)

Salâh Birsel

• Şair ve deneme yazarı.
• 14 Kasım 1919'da Bandırma'da doğdu.
• Asıl adı Ahmet Selâhaddin'dir.
• 1948'de İÜ Felsefe Bölümünden mezun oldu.
• Öğretmenlik, iş müfettişliği, kütüphane müdürlüğü görevlerinde bulundu.
• Uzun yıllar TDK Yayın Kolu Başkanlığı yaptı.
• 1962'de tiyatro oyuncusu Jale Birsel (Ayata) ile evlendi.
• 1972'de Ankara Üniversitesi Basımevi Müdürlüğü görevinden emekli oldu.
• 10 Mart 1999'da öldü.

Ödülleri

• Keçi Çobanı ve Kuzu Çobanı — 1970 TRT Deneme Başarı Ödülü
• Şiir ve Cinayet — 1976 Türk Dil Kurumu Deneme Ödülü
• Paf ile Puf — 1982 İş Bankası Deneme Büyük Ödülü
• Yaşlılık Günlüğü — 1986 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü
• Varduman — 1994 Necatigil Şiir Ödülü

Sanat Anlayışı

• Şiir, deneme, günlük, eleştiri ve roman gibi birçok türde eser verdi. 
• Buna rağmen daha çok deneme ve günlükleriyle tanındı.
• Deneme türünün önemli isimlerinden biridir. 
• Denemelerinde kendi yaşamından, tarihten ve edebiyat dünyasından beslendi.
• Özellikle İstanbul kahvelerini, Beyoğlu ve Boğaziçi'nin sanat çevrelerini, edebiyat sohbetlerini renkli ve ustalık dolu bir dille anlattı.
• Denemelerinde mizahi tavır öne çıkar.
• Bir sözcük işçisidir. Kendi türettiği, ağızlardan derleyip farklı anlamlar yüklediği sözcükler ve ürettiği deyimlerle Türkçenin söz varlığına katkı sağladı.
• "Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu" en çok bilinen eseridir.

Şairliği

• Şiirde herhangi bir grup ya da akıma bağlı kalmadı.
• Şiirde lirizmi dışlayan bir tavrı vardır.
• Ona göre şiir, duygudan çok zeka işidir.
• Şiirlerinde alay, mizah ve yergi öne çıkar.
• "Şiirin İlkeleri" adlı eseri şiir sanatı üzerine yazılmış kapsamlı ilk kitaptır.

Eserleri

• Şiir Kuramı / Poetika: Şiirin İlkeleri

• Şiir Kitapları: Dünya İşleri, Hacivat'ın Karısı, Ases, Kikirikname, Haydar Haydar, Varduman, Yalelli, İnce Donanma, Yaşama Sevinci, Rumba da Rumba, Çarleston, Nardenk, Baş ve Ayak Toplu Şiirler: Köçekçeler, Bütün Şiirleri

• 1001 Gece Denemeleri: Şiir ve Cinayet, Paf ile Puf, Kurutulmuş Felsefe Bahçesi, Halley Kimi Kurtarır, Amerikalı Tolstoy, Bir Zavallı Sarı At, Yapıştırma Bıyık, Şişedeki Zenci, Asansör, Kediler, Hafiyeler Önde Gidiyor, Gandhi ya da Hint Kirazının Gölgesinde, Gece Mavisi

• Salâh Bey Tarihi (Denemeleri): Kahveler Kitabı, Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu, Boğaziçi Şıngır Mıngır, Sergüzeşt-i Nono Bey ve Elmas Boğaziçi, İstanbul-Paris

• Günlük: Hacivat Günlüğü, Yaşlılık Günlüğü, Aynalar Günlüğü, Bay Sessizlik, Nezleli Karga, Yalnızlığın Fırınlanmış Kokusu, Yanlış Parmak, Papağanname

• Roman: Dört Köşeli Üçgen

Şiirlerinden...

Coğrafya Dersi

Bugünkü dersimiz coğrafyadır
Korkmadan yaklaşın erkeklere
İşte Bolu ormanları şu karşısı
Aşk gezisine çıkın sabah sabah
Çekinmeyin dersimiz coğrafyadır

Bakın burası Asya dedikleri yer
Beyoğlu Caddesi Hong-Kong burası da
Aman yavaş olun Çinlilere basmayın
Doldurun çantanıza en sarılarını
Unutmayın dersimiz coğrafyadır

Anlamıştım böyle olacağını ben
Kalküta fillerini ezdiniz işte
Durun Himalaya'ya tırmanın bari
Elbiselerinizi çıkartın Tibet yaylasında
Sıkılmayın dersimiz coğrafyadır

Siz dersi dinlemeyen bayan
Bakın bunlar da Afrika sultanları
Dört mevsim yorulmadan ananas yiyen
Habeş oğlanlarını sevin ama siz isterseniz
Utanmayın dersimiz coğrafyadır

Alp dağları işte bunlar da
Görmüyoruz demeyin erkeklerden
Aşağı inerseniz Venedik kontları
Uyuyun Roma sokaklarında öğle üstü
Unutmayın dersimiz coğrafyadır

Bakın burası da Paris denizi
Brigitte Bardot kraliçesinin elinde
Daha yukarda İngiliz Ulusal Bankası
Yürütün isterlinleri sırası gelmişken
Korkmayın dersimiz coğrafyadır

Bugünlük bu kadar bir başka derste
Amerikayı görürüz Gary Cooper'le
Ama sarılın kocalarınıza siz şimdiden
Kocalarınız da aldırmaz sanırım buna
Unutmayın dersimiz coğrafyadır

Bildiri

İnanın sözüme şairler
Üçer beşer söneceğiz
Yirmi ikiye varmadan
Rüştü gibi öleceğiz

Budur size doğru haber
Sapır sapır düşeceğiz
Bütün aptallar duracak
Biz gideceğiz

Ya tıkanacağız sofrada
Ya merdivende kalacağız
Kırk yedide Sait gibi
Topraklara gireceğiz

Kimse bakmayacak suratımıza
Gün güne azalacağız
Üç beş şiir yazmadan
Ortadan silineceğiz

Benden size bu kadarı
Öleceğiz şairler öleceğiz
Orhan Veli gibi sokakta
Düşüp tükeneceğiz

İlgili Sayfalar

• Cumhuriyet Dönemi Öğretici Metin Yazarları

Yararlanılan Kaynaklar

• Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi, Memet Fuat
• Şairler ve Yazarlar Sözlüğü, Şükran Kurdakul
• Salah Birsel'in "Bekarlar" ve "Kapı Mandalları İçin Ağıraksak Şiir" Adlı Şiirlerinde Hüzün/Melankoli, Derya Kılıçkaya