Cumhuriyet Dönemi Öğretici Metin Yazarları

Nurullah Ataç (1898 - 1957) 

• Eleştirmen, yazar, çevirmen.
• Cumhuriyet dönemindeki eleştiri ve deneme türlerinin en önemli ismidir. 
• "Deneme"nin bir tür olarak kabul edilmesi ve gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.
• 1940'lardan başlayarak öldüğü tarihe kadar Türk edebiyatının en etkili eleştirmeni olan yazar bu alanda otorite olarak kabul edildi.
• Günlük türünde de eser veren yazar, yazılarını "Günce" üst başlığı altında yayımlar. Günce adıyla kitaplaşan bu yazılar günlük türünün gelişmesi açısından önemlidir.
• Yaşadığı dönemde öz Türkçeyi savunmuştur. 
• Yeni Türkçe sözcükler türetmiş, dili sadeleştirme hareketinin en ateşli savunucusu olmuştur. 
• Sağlam bir üslubu vardır. Konuşur gibi yazmış, çokça devrik cümle kullanmıştır. 
• Cumhuriyet sonrası edebiyatımızda eleştirileri ile yön verici bir görev üstlenmiştir. 
• Orhan Veli ve Garip Akımı'na yazılarıyla destek olmuştur.
• Deneme ve Eleştiri: Günlerin Getirdiği, Karalama Defteri, Sözden Söze, Ararken, Diyelim, Söz Arasında, Okuruma Mektuplar, Prospero ile Caliban, Söyleşiler / Dil Üzerine, Söyleşiler.
• Günlük: Günce 1, 2

👉 Nurullah Ataç hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Suut Kemal Yetkin (1903 - 1980)

• Akademisyen, eleştirmen, deneme yazarı, sanat tarihçisi.
• Deneme türünün en başarılı yazarlarından biridir.
• Düşüncelerini açık ve yalın bir anlatımla kaleme almıştır.
• Sanat ve edebiyatımızın türlü konularını irdeleyen denemeleriyle tanındı.
• Estetik ve sanat tarihi üzerine yayımladığı birçok çalışması vardır.
• Deneme: Edebiyat Konuşmaları, Edebiyat Üzerine Denemeler, Günlerin Götürdüğü: Edebiyat Üzerine Düşünceler, Düş'ün Payı, Yokuşa Doğru, Şiir Üzerine Düşünceler

👉 Suut Kemal Yetkin hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Sabahattin Eyüboğlu (1908 - 1973)

• Akademisyen, çevirmen, yazar, yönetmen, sanat eleştirmeni.
• Ressam ve şair Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun ağabeyidir.
• Deneme, eleştiri, inceleme türlerinde eserler verdi.
• Montaigne, Moliere, Shakespeare ve Ömer Hayyam'dan yaptığı çeviriler başta olmak üzere birçok eseri Türkçeye çevirdi.
• Eserlerinde hümanizm düşüncesi öne çıkar.
• Deneme türünün önemli isimlerinden biridir. Edebiyattan siyasete, resimden mimariye kadar birçok konuda deneme yazmıştır.
• Denemelerinde sıcak, samimi bir üslup dikkati çeker. 
• Konuşma dilinin zenginliklerinden biri olarak gördüğü devrik cümlenin başarılı örneklerini verir.
• Deneme türündeki en önemli eseri Mavi ve Kara'dır.

👉 Sabahattin Eyüboğlu hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Şevket Süreyya Aydemir (1897 - 1976) 

• Yazar, iktisatçı, tarihçi.
• Biyografi türünün en başarılı yazarlarından biridir.
• Bir yazar olarak ününü daha çok Mustafa Kemal Atatürk'ü ve dönemini anlattığı üç ciltlik "Tek Adam" adlı biyografisine borçludur.
• "Suyu Arayan Adam" adlı otobiyografisinde hayatının Turancı, komünist, Kemalist safhalarını ve görüşlere neden bağlandığını nedenleriyle anlatır. Yazar, eserinde hayat hikayesini vermekle kalmamış, tanık olduğu dönemlere de ışık tutmuştur.
• Otobiyografi: Suyu Arayan Adam
• Biyografi: Tek Adam (Atatürk), İkinci Adam (İsmet İnönü), Menderes’in Dramı, Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa
• Roman: Toprak Uyanırsa, Kahramanlar Doğmalıydı

👉 Şevket Süreyya Aydemir hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

İsmail Habib Sevük (1892 - 1954)

• Edebiyat tarihçisi, eğitimci, yazar.
• Milli Mücadele'yi destekleyen yazılarıyla tanındı.
• "Türk Teceddüt Edebiyatı" isimli eseri Cumhuriyet döneminin ilk edebiyat tarihi kitabı olması açısından önemlidir. 
• Sanatlı bir üslupla anı ve gezi yazıları da yazdı.
• 1934’te çıktığı Avrupa seyahatindeki gözlemlerini "Tuna’dan Batı’ya" ismiyle yayımladı.
• Edebiyat Tarihi: Türk Teceddüt Edebiyatı
• Gezi: Tuna’dan Batıya, Yurttan Yazılar
• Anı: O zamanlar
• İnceleme-Araştırma: Avrupa Edebiyatı ve Biz, Edebiyat Bilgileri

👉 İsmail Habib Sevük hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Falih Rıfkı Atay (1894 – 1971)

• Gazeteci, gezi ve anı yazarı. 
• Atatürk devrimlerinin ve Batılılaşmanın önde gelen savunucularından biridir. 
• Türkçeyi en iyi kullanan yazarlarımızdan biridir. 
• Özellikle anı türündeki eserleriyle birçok döneme ışık tutmuştur:
• Birinci Dünya Savaşı sırasında 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa’nın yaveri olarak bulunduğu Suriye – Filistin ile kutsal topraklardaki anılarını Zeytindağı adlı kitapta;
• Suriye - Filistin Cephesi'ndeki anı ve gözlemlerini Ateş ve Güneş'te;
• Doğumundan okul yıllarına, savaştığı cephelerden yaptığı inkılaplara, tartışma sofralarından insani yönlerine kadar Atatürk'le ilgili her detayı Çankaya'da anlatır.
• Gezi edebiyatına da hem fikir hem de yöntem açısından yenilikler getirmiştir. Bu türdeki yazılarında geniş bir gözlem gücü dikkat çeker. 
• Anı: Ateş ve Güneş, Zeytindağı, Mustafa Kemal'in Ağzından Mütareke Defteri, Mustafa Kemal'in Ağzından Vahdettin, Çankaya, Batış Yılları, Atatürk Ne idi
• Gezi yazısı: Faşist Roma, Kemalist Tiran, Kaybolmuş Makedonya, Denizaşırı, Yeni Rusya, Moskova-Roma, Bizim Akdeniz, Taymis Kıyıları, Tuna Kıyıları, Hind, Yolcu Defteri, Gezerek Gördüklerim

👉 Falih Rıfkı Atay hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Ruşen Eşref Ünaydın (1892 - 1959)

• Eğitimci, yazar, milletvekili, diplomat.
• Birçok türde eser verse de daha çok mülakatlarıyla tanındı.
• İyi bir gözlemci ve tasvir ustasıdır.
• Akıcı, ahenkli ve romantik bir üsluba sahiptir.
• 1916-1918 yılları arasında dönemin ünlü yazar ve fikir adamlarıyla yaptığı mülakatlar Türk edebiyatında yeni bir çığır açmıştır.
• Bu mülakatlar "Diyorlar ki" adıyla kitaplaşmıştır. Eser, mülakat türünün ilk ve en önemli örneklerinden biridir.
• Ruşen Eşref "Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülâkat" adlı çalışmasıyla Mustafa Kemal’i Türk halkına geniş manada tanıtan ilk kişidir.
• Mülakat: Diyorlar ki, Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülâkat, Çanakkale'de Savaşanlar Dediler ki, Atatürk'ün Hastalığı
• Mensur Şiir: Damla Damla (Latin harfleriyle basılan ilk kitap )
• Hatıra: İki Saltanat Arasında, Geçmiş Günler, Ayrılıklar, Boğaziçi-Yakından, İstiklal Yolunda, Atatürk ve Millî Tesanüt, Galatasaray ve Futbol, Atatürk’ü Özleyiş, Atatürk Tarih ve Dil Kurumları, Tevfik Fikret: Hayatına Dair Hatıralar, Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin Kuruluşundan İlk Kurultaya Kadar

👉 Ruşen Eşref hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Şevket Rado (1913 - 1988)

• Gazeteci, yazar, yayımcı, radyocu. 
• Özellikle sohbet (söyleşi) türündeki yazılarıyla tanındı.
• İyimser bir üslupla eğitici, doğru yolu gösteren, yaşama sevinci veren yazılar yazdı.
• "Eşref Saat" adlı kitabı, İstanbul Radyosunda yaptığı sohbet programlarında yaptığı konuşmalardan oluşmuştur.
• Oldukça yalın bir dili vardır.
• Resimli Hayat, Hayat, Ses, Resimli Roman gibi dergilerin sahibi ve yöneticisiydi.
• Dönemin popüler yayınlarından biri olan Hayat Ansiklopedisi'ni çıkardı.
• Şiir: Şiirler / Kördüğüm
• Sohbet (Söyleşi): Eşref Saat, Ümit Dünyası, Hayat Böyledir, Aile Sohbetleri, Saadet Yolu, İnsan Severse Yaşar, Sözün Gelişi
• Gezi yazısı: Amerikan Masalı, 50. Yılında Sovyet Rusya, Milliyetçi Çin Ne Alemde?
• Derleme-Biyografi: Yunus Emre, Türk Şairlerinden Seçmeler, Kerem ile Aslı, Karacaoğlan, Türk Hattatları, Ahmed Midhat Efendi

👉 Şevket Rado hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Cemil Meriç (1916-1987)

• Düşünce insanı, yazar, eleştirmen, çevirmen. 
• Deneme türünün usta isimlerindendir.
• Özgün, akıcı ve şairane bir üsluba sahiptir.
• Yazılarında genel olarak Osmanlı’dan Cumhuriyete toplumsal hayat, Batılılaşma, Doğu–Batı çatışması, kültür, modernleşme gibi konuları ele alır.
• Batı, Hint ve Osmanlı kültürüyle ilgili araştırmalar yaptı.
• Deneme: Bu Ülke, Umrandan Uygarlığa, Mağaradakiler, Kırk Ambar, Bir Facianın Hikayesi, Işık Doğudan Gelir, Kültürden İrfana
• Hatıra-Biyografi: Jurnal I-II
• İnceleme: Hint Edebiyatı, Saint Simon: İlk Sosyolog-İlk Sosyalist, Bir Dünyanın Eşiğinde

👉 Cemil Meriç hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Eflatun Cem Güney (1896 – 1981)

• Folklor araştırmacısı, derlemeci, yazar, şair, öğretmen. 
• Folklor (halk bilimi) üzerine önemli çalışmalar yaptı.
• Masal derlemeleriyle tanındı.
• Masal derlemesi yapmasının yanı sıra Türkiye radyolarında uzun yıllar masal okumuş olması nedeniyle "Masal Baba" ya da "Masalcı Baba" olarak anıldı.
• Derlediği efsane, fıkra, halk hikayesi ve masalları yapı ve havalarını bozmadan yeniden ele aldı. O nedenle masal yazarı olduğunu söylemek de mümkündür.
• Masal: Nar Tanesi, Sabırtaşı, Zümrütanka, En Güzel Türk Masalları, Bir Varmış Bir
• Yokmuş, Evvel Zaman İçinde, Dede Korkut Masalları, Az Gittim Uz Gittim, Gökten Üç Elma Düştü...
• Halk Hikayesi: Dertli Kaval, Âşık Garip, Kerem ile Aslı, Tahir ile Zühre
• Fıkra: Nasrettin Hoca Fıkraları
• Antoloji, Araştırma-İnceleme: Halk Türküleri (2 cilt), Halk Şiiri Antolojisi, Erzurumlu Emrah, Atatürk’ün Hayatı ve Eserleri, Folklor ve Eğitim, Folklor ve Halk Eğitimi

👉 Eflatun Cem Güney hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Pertev Naili Boratav (1907 - 1998)

• Halk bilimci, halk edebiyatı ve folklor araştırmacısı, akademisyen.
• Türk folklor ve halk edebiyatı araştırmalarının öncü ismidir.
• Çok sayıda masal, halk hikayesi, türkü ve çocuk oyunu derlemiştir.
• "Boratav Arşivi" olarak bilinen zengin bir arşiv bırakmıştır.  
• Bu arşivde 2000’den fazla masal, 50 kadar halk öyküsü, sözlü ve yazılı kaynaklardan derlenmiş âşık metinleri, ses kayıtları ve fotoğraflar bulunmaktadır.
• Araştırma – İnceleme: Köroğlu Destanı, Folklor ve Edebiyat I-II, Bey Böyrek Hikâyesine Ait Metinler, Halk Edebiyatı Dersleri, Pir Sultan Abdal, İzahlı Halk Şiiri Antolojisi, Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, Zaman Zaman İçinde: Tekerlemeler-Masallar, Az Gittik Uz Gittik, 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, 100 Soruda Türk Folkloru, Nasreddin Hoca

👉 Pertev Naili Boratav hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Salah Birsel (1919-1919)

• Şiir, deneme, günlük, eleştiri ve roman gibi birçok türde eser verdi. 
• Buna rağmen daha çok deneme ve günlükleriyle tanındı.
• Deneme türünün önemli isimlerinden biridir. 
• Denemelerinde kendi yaşamından, tarihten ve edebiyat dünyasından beslendi.
• "Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu" en çok bilinen eseridir.
• Denemelerinde mizahi tavır öne çıkar.
• Bir sözcük işçisidir. Kendi türettiği, ağızlardan derleyip farklı anlamlar yüklediği sözcükler ve ürettiği deyimlerle Türkçenin söz varlığına katkı sağladı.
• 1001 Gece Denemeleri: Şiir ve Cinayet, Paf ile Puf, Kurutulmuş Felsefe Bahçesi, Halley Kimi Kurtarır, Amerikalı Tolstoy, Bir Zavallı Sarı At, Yapıştırma Bıyık, Şişedeki Zenci, Asansör, Kediler, Hafiyeler Önde Gidiyor, Gandhi ya da Hint Kirazının Gölgesinde, Gece Mavisi Salâh Bey Tarihi (Denemeleri): Kahveler Kitabı, Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu,  Boğaziçi Şıngır Mıngır, Sergüzeşt-i Nono Bey ve Elmas Boğaziçi, İstanbul-Paris
• Günlük: Hacivat Günlüğü, Yaşlılık Günlüğü, Aynalar Günlüğü, Bay Sessizlik, Nezleli Karga, Yalnızlığın Fırınlanmış Kokusu, Yanlış Parmak, Papağanname

👉 Salah Birsel hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Azra Erhat (1915 – 1982)

• Yazar, çevirmen.
• Özellikle Eski Yunan klasiklerinden yaptığı çevirilerle tanındı.
• Gazetelerdeki yazılarını "Ayşe Nur" takma adıyla yazdı.
• Hümanizm anlayışının önde gelen isimlerinden biridir.
• Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı) ve Sabahattin Eyüboğlu ile "Anadolu Hümanizmi" kavramını ortaya attı.
• Türk kültürünün Anadolu’da yer almış eski uygarlıkların devamı olduğu iddiası ile Anadolu'nun Batı sahillerinde yer almış antik çağ uygarlıklarını yerinde incelediler. Mavi Yolculuk kavramı da bu gezilerin bir sonucudur.
• 1972 yılında en önemli eserlerinden biri olan "Mitoloji Sözlüğü"nü yayımladı.
• A. Kadir ile hazırladıkları "İlyada" ve "Odysseia" çevirileri büyük bir ilgi gördü.
• 1983’te Yazko Çeviri tarafından adına çeviri ödülü kondu.
• Gezi: Mavi Anadolu, Mavi Yolculuk, Karya’dan Pamfilya’ya Mavi Yolculuk
• Deneme: İşte İnsan (Ecce Homo), Sevgi Yönetimi
• Sözlük: Mitoloji Sözlüğü
• Mektup: Mektuplarıyla Halikarnas Balıkçısı
• Anı: En Hakiki Mürşit
• Çeviri: Elektra (Sophokles), Devlet III (Eflatun), Versailles Tulûatı (Moliere), Barış  (Aristophanes), Küçük Prens (A. de Saint-Exupéry), Şölen (Eflatun; S. Eyuboğlu ile), İlyada (Homeros; A. Kadir ile), Odysseia (Homeros; A. Kadir ile), Zincire Vurulmuş Prometheus (Aiskhylos)

👉 Azra Erhat hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Mehmet Kaplan (1915 - 1986)

• Akademisyen, edebiyat tarihçisi, eleştirmen, deneme yazarı.
• Deneme, inceleme ve eleştirileri ile tanındı.
• Denemelerinde eğitim, bilim, millî kültür, tarih ve medeniyet, hürriyet, demokrasi, gençlik, din, ideoloji, Batı, aydın, ahlak gibi birçok konuya değinmiştir.
• "Yeni Türk Edebiyatı" disiplininin kurucusu ve bu alanda yapılan araştırmaların da yol gösterici ismidir.
• Edebiyatımızın gelişme çizgisini toplum ve zaman koşulları içinde değerlendirdi.
• Metne yönelik eleştiri yöntemiyle ele aldığı eserleri, bu alandaki boşluğu doldurdu.
• Şiir Tahlilleri I-II ve Hikaye Tahlilleri adlı eserleriyle eleştiri türünün gelişmesine öncülük etti.
• Deneme: Nesillerin Ruhu, Büyük Türkiye Rüyası, Edebiyatımızın İçinden, Kültür ve Dil
• Araştırma-İnceleme: Tevfik Fikret ve Şiiri, Namık Kemal Hayatı ve Eserleri, Şiir Tahlilleri I-II, Tanpınar’ın Şiir Dünyası, Hikaye Tahlilleri, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar I-II, Oğuz Kağan Destanı, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar III: Tip Tahlilleri

👉 Mehmet Kaplan hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

İlgili Sayfalar

• Cumhuriyet Dönemi Öğretici Metin Yazarları Boşluk Doldurma


• Cumhuriyet Dönemi Edebiyatına Giriş


• Bilinmesi Gereken Eserler Listesi