Nev Yunanilik (Havza Edebiyatı)

• Edebiyatımızda Yahya Kemal ile Yakup Kadri’nin 1912’den itibaren öncülüğünü yaptıkları akım.
• Nev Yunanilik, Eski Yunan ve Latin kültürünün düşünce tarzı ve edebiyatının örnek alınması düşüncesidir.
• "Akdeniz Havzası Uygarlığı" ya da "Akdeniz Medeniyeti" olarak tanımlanan bu kültürün oluşumunda Yunanlıların yanı sıra Mısırlılar, Sümerler, Hititler, Asurlular ve Fenikelilerin de katkıları vardır. Avrupa da bu kültürü temel olarak ilerlemiştir.
• Bu noktadan yola çıkan iki sanatçı, Türk zevkini Arap ve Acem tesirlerinden uzaklaştırarak doğrudan doğruya Latin ve Yunan edebiyatına bağlamak ister.
• Akım genel olarak bu iki sanatçının Fransızca tercümelerinden tanımaya başladıkları Eski Yunan edebiyatı karşısında duydukları heyecanın bir sonucudur.
• Eski Yunan ve Latin kültürüne ilgi aslında büyük ölçüde Tanzimat döneminden itibaren görülür. Ancak bunun bir akım olarak yerleştirilmeye çalışılması bir ilktir.

Yahya Kemal, Yakup Kadri ile tanışmasını ve bu görüşün ortaya çıkışını şöyle anlatır:

"1912’de Balkan Savaşı'ndan önce İstanbul’a gelmiştim. Yakup’la tanıştım. O, metinden Fransız edebiyatını okumuştu, okuyordu. İkimiz de bir hülyaya kapıldık; İran’dan Yunan’a geçmek… Eski edebiyatın odağı İran’dı. Geç olmakla beraber Yunan klasiklerine dönecektik. Görüşümüz şuydu: Modern edebiyatımız gerçi Avrupa’ya dönmüştü. Fakat bu model, Fransızların son şiiri ve son nesri idi. Bu yeterli olamazdı. Bütün Avrupa’yı anlamak için ancak Yunanlılardan başlamak lazımdı. Biz coğrafyaca, kısmen de medeniyetçe Yunanlıların mirasçısıyız. Bu mirasa sahip çıkmamıza din, engel olmuştur. Bu durum 1850-1860 senelerine kadar sürmüştür. Biz, o tarihlerden bu yana hep Fransızlara tâbi olmuşuz. Bütün Fransızların ve onlarla beraber Avrupalıların kaynağı olan Yunanlılara dönmeliyiz ki tam manasıyla bir edebiyatımız olabilsin. Bundan ötürü şiir ve fikir anlayışımızı değiştirmek, onların anlayışını almak lâzımdır. Slogan olarak Eflatun’un şu sözünü almıştık: "Biz uygar toplumlar, Akdeniz etrafında bir havuzun kenarlarındaki kurbağalar gibiyiz" (Günümüz Türkçesine aktarılmıştır.)

Eserler 

• İki sanatçı, Nev Yunanilik ile ilgili görüşlerini 1913’ten itibaren Peyam gazetesinde yazmaya başlar. Bu yazılar dışında bu akımın etkisiyle yazdıkları eserleri şöyledir:
• Yahya Kemal: "Biblos Kadınları", "Sicilya Kızları" ve "Bergama Heykeltıraşları" şiirleri ile "Çamlar Altında Musahabe" başlıklı yazı dizisi.
• Yakup Kadri: "Siyah Saçlı Yabancı ile Berrak Gözlü Genç Kızın Sözleri" adlı mensur şiiri ile "Bir Huysuzun Defteri" adlı denemesi.

Sonuç

• Nev Yunanilik, bir akım olarak pek taraftar bulamaz. 
• Ancak Eski Yunan klasiklerinin okunup anlaşılması gerektiği konusunda bir görüş birliği oluşur.
• Özellikle Milli Mücadele'nin başlamasıyla iki sanatçının görüşlerini büyük ölçüde terk ettikleri görülür.

Cumhuriyet Sonrasındaki Etkileri

Çevriler

• 1940'larda Batı’dan çevirilere yönelen Millî Eğitim Bakanlığı Yunan klasiklerini çevirmeye başlar. Bu alanda 80 tane eserin çevirisi yapılır.

Anadolu Hümanizm - Mavi Anadoluculuk

• Cevat Şakir Kabaağaçlı, Sabahattin Eyüboğlu ve Azra Erhat, bu görüşü geliştirerek "Anadolu Hümanizmi" kavramını ortaya atarlar.
• Bu üç sanatçı, Anadolu’nun tarihinin gerek Batılılarca gerekse üzerinde yaşayanlarca yeterince iyi bilinmediği kanısındadırlar. Bu nedenle birçok uygarlığın doğuşuna kaynaklık eden Anadolu’yu tanıtmak ve sevdirmek gibi bir misyonları olduğuna inanmışlardır.

İlgili Sayfa

• Nayiler (Nesl-i Ati)

Yararlanılan Kaynaklar

• Türk Edebiyatında Nev-Yunanilik, Şevket Toker
• Halikarnas Balıkçısı'nın Turgut Reis Adlı Eserinin Tarihî Roman Kavramı Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Evren Karataş
• Yahya Kemâl ve Geleneği Yanlış Yerde Arayan İki Edebî Topluluk: Nev-Yunânîler ve Nayîler, Mehmet Özdemir