Karıştırılan Ekler

Türkçede bazı eklerin sesleri aynı olsa da işlevleri farklıdır. 
Bu tür durumlarda ilgili ekin sözcükte ya da cümlede nasıl kullanıldığını doğru saptamak gerekir. Örnek olarak “ -ı, -i, -u -ü ” cümlede karşımıza yapım, iyelik ya da durum eki olarak çıkabilir.

Sesleri benzeyen işlevleri farklı olan bu tür eklere örnekler:

1. "– ım, – im, – um, – üm "
Seç-im sonuçları ekonomi kötü etkiledi. (fiilden isim y.e)
Gözlerin gözler-im-e değince (iyelik eki)
Yemek sevisi başlamadan gelir-im. (1.tekil kişi eki)
Ben-im derdim bana yeter. (tamlayan eki)
İki yıldır evli-y-im. (ek eylemin geniş zamanı)

2. " - ı, -i, -u, -ü "
Ruhum-u eritip de kalıpta dondurmuşlar. (adın durum eki, belirtme)
Ev-i gerçekten çok güzel olmuş. (iyelik eki)
Güneş doğudan doğar ama doğ-u hala karanlıktır (fiilden isim y.e)
Ağaca adımı kaz-ı-mış. (fiilden fiil y.e)

3. "-ın, -in, -un, -ün"
El el-in eşeğini türkü söyleyerek arar. (tamlayan eki)
Bir ad-ın kalmalı geriye / bir de o kahreden gurbet (iyelik eki)
Korkma-y-ın, ben buradayım. (emir kipi, ikinci çoğul şahıs eki)
Yolunu duman kaplamış ek-in zamanı (fiilden isim y.e)
Sınıfta bir anahtar bul-un-du. (fiilden fiil y.e)

4. "-dan, -den"
Çaycı getir ilaç kokulu çay-dan (adın durum eki, ayrılma)
Yolcular-dan biri ayağa kalkıp itiraz etti. (tamlayan eki, yolcular-ın biri)
Sıra-dan bir insanın yapabileceği bir iş değil. (isimden isim y.e)

5. " -ar, -er"
Gitgide bir-er ayet gibi derinleştiler. (isimden isim y.e)
Soğuktan elleri mor-ar-mış. (isimden fiil y.e)
Küçücük bir şapkadan tavşan çık-ar-dı. (fiilden fiil y.e)
Çık-ar bir yol bulamadık. (sıfat-fiil eki, fiilden isim y.e)
Küçük bir çocukken kelebekten kork-ar-dım. (geniş zaman kip eki)

6. "-ma, -me"
Uzat-ma dünya sürgünümü benim (olumsuzluk eki)
Maçın uzat-ma dakikalarında gelen gol her şeyi zora soktu. (fiilden isim y.e)

7. "-a, -e "
Sen ban-a ışık ver, yeter; bende filiz çok ( adın durum eki, yönelme)
Sev-e-lim, sevil-e-lim; bu dünya kimseye kalmaz (istek kipi kip eki)
Yaş-a-mak bir ağaç gibi tek ve hür (isimden fiil y.e)
Lafı ağzımıza tık-a-dı (fiilden fiil y.e)
Burada doğ-a kavramı insan doğası anlamında kullanılmış. (fiilden isim y.e)

8. " -lar, -ler"
Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecek-ler (şahıs eki)
Kaldırım-lar, içimde yaşamış bir insandır (çokluk eki)

9. "-miş, -miş, -muş, -müş"
Ruhumu eritip de kalıpta dondur-muş-lar (kip eki)
Susa-mış toprağa bir gün yine yağacak yağmur (sıfat-fiil eki)
En güzel duygu aşk-mış, bu alemde (ek-eylem)

10. "-acak, -ecek"
Siparişlerimiz yarın gel-ecek (kip eki)
Ak-acak kan damarda durmaz (sıfat-fiil eki)

11. "-dık, -dik, -duk, -dük"
Tanı-dık bir sima yoktu (sıfat-fiil eki)
Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şen-di-k (ek-eylem + şahıs eki)
Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yen-di-k (kip eki + şahıs eki)

12. "-maz, -mez"
Görün-mez kaza dediğin senin görmediğindir (sıfat-fiil eki)
Babam pek ortalıklarda görün-mez (geniş zamanı olumsuzu)

13. "-ay, -ey"
Olay, yapay, yatay... (fiilden isim y.e)
Güney, dikey, düzey.. (isimden isim y.e)

14. "-sal, -sel"
Uysal, görsel, işitsel... (fiilden isim y.e)
Kumsal, bilimsel, geleneksel... (isimden isim y.e)

15. "-sa, -se"
Bana kal-sa onu seçmezdim. (şart kipi)

Paran var-sa bunu al. (ek eylemin şartı)
Susa-, umursa-, önemse-... (isimden fiil y.e)

İlgili Sayfalar

Sözcükte Yapıya Giriş

İsim Çekim Ekleri

Eylem Çekim Ekleri

Yapım Ekleri

Yapı Bilgisi (Sözcükte Yapı) Çıkmış Sorular