Sözcükte Yapı Konu Testi 3 Çözümlü

(I) Yaşıyor olmak ne kadar tuhaf bir şey. Laf olsun diye söylemiyorum. (II) Yağmurun  kapısını ıslattığı bu mekanda, buğulu bir camın ardında, (III) karanlık suların üstündeki ışıklı gerdanlığı izlerken bunu iliklerimde hissettim. Bu duygu birdenbire, kolumu sıkan niyeti (IV) kestirilemez bir (V) yabancı gibi varlığını belli etti.
1. Numaralanmış sözcüklerden hangisi yapısı bakımından diğerlerinden farklıdır?
A) I     B) II    C) III    D) IV    E) V


Çözümü

I. Yaşıyor — Yaş-a-yor (türemiş)
II. Yağmurun — Yağ-mur (türemiş)
III. Karanlık — Kara-n-lık (türemiş)
V. Yabancı — Yaban-cı (türemiş)
Kestirilemez — Kurallı birleşik fiillerden yeterlik fiili. Yeterlik fiilinin olumsuzunda -bilmek kullanılmaz.(kestirebilmek)
Cevap D


Ben bir bahriye neferiyim
Gözlerimi balıklar yedi
Görmek ve ağlamak bitti benim için
Uzun boylu adamdım sağlığımda
İnanmazsanız elbiselerime bakın
2. Dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Birleşik eylem
B) Ek eylem
C) Hem çekim hem yapım eki almış sözcük
D) İsim-fiil
E) Birden fazla türemiş sözcük


Çözümü

Ek eylem — neferi-y-im
Hem çekim hem yapım eki almış sözcük — sağ-lığ-ım-da
İsim-fiil — görmek, ağlamak
Birden fazla türemiş sözcük — görmek, ağlamak, sağlığımda, boylu
Dizelerde birleşik eyleme örnek yok.
Cevap A


I. Hatırlayacaksın beni gözlerin yaşla dolu.
II. Eli el değil, ayağı ayak değil.

III. Evi daha yeni temizledim, oturma oraya.
IV. Ha yazı ha kışı geceyle gündüzün, kim bilir kaç günüm kaldı?
V. Ana evlendir bizi; bak renk renk, dizi dizi

3. Altı çizili sözcüklerin aldığı ekler ikişerli eşleştirilse hangisi bu eşleştirmenin dışında kalır?
A) I   B) II   C) III   D) IV   E) V


Çözüm

dolu — dol-u (fiilden isim y.e)
dizi — diz-i (fiilden isim y.e)
eli — (onun) el-i (iyelik eki)
yazı — (gündüzün) yaz-ı (iyelik eki)
kişi — kiş-i (belirtme eki)
Cevap C


Mum alevinden sarı, baygın ve donuk benzi.

Son nefesle göğsü boş, eli uzanmış yana;
Gözleri renkli bir cam, mıhlı ahşap tavana.
Sarkık dudaklarının ucunda bir çizgi var;
4. Dizelerdeki türemiş sözcük sayısı kaçtır?

A) 4   B) 5   C) 6   D) 7   E) 8

Çözüm

Dizelerdeki türemiş sözcükler: baygın, donuk, uzanmış, renkli, mıhlı, sarkık, dudak (tut-ak), çizgi
Cevap E


Üzme beni yum gözlerini  

(I) Uyutacak ninnilerim yok
Türküler mi (II) istersin benden
(III) Yanık memleket türküleri
Ne arasın bende o ses
Islıkla söylenir marşlar mı istersin
Bunlar size gelmez
(IV) Uykusunu (V) kaçırır çocukların
5. Dizelerdeki altı çizili sözcüklerden hangisi birden fazla yapım eki almıştır? 

A) I   B) II   C) III   D) IV   E) V

Çözüm

uyutacak (ninnilerim) — uyu-t-acak (sıfat-fiil)
Cevap A

Karşılıklı neler öğrenmedik sınıfta 
(I) Çevresini ölçtük dünyanın
(II) Hesapladık yıldızların uzaklığını
Orta Asya'dan konuştuk laf (III) kıtlığında 
Birlikte neler (IV) düşünmedik
(V) Burnumuzun dibindekini görmeden 

6. Dizelerdeki altı çizili sözcüklerden hangisi türetilirken ünlü kaybına uğramıştır?
A) I   B) II   C) III   D) IV   E) V

Çözüm

çevresini — çev(i)r-e
"Çevresini" sözcüğü türemiş bir sözcüktür ve türetilirken ünlü kaybına uğramıştır.
Cevap A


Dalga dalga hücum edip pişmanlıklar

Unutuşun o tunç kapısını (I) zorlar
Ve ruh, atılan oklarla (II) delik deşik;
İşte, doğduğun eski evdesin birden,
Yolunu (III) gözlüyor lamba ve merdiven,
Susmuş ninnilerle (IV) gıcırdıyor beşik
Ve cümle (V) yitikler, mağluplar, mahzunlar...
7. Dizelerdeki altı çizili sözcüklerden hangileri diğerlerinden farklı bir yapım eki almıştır?

A) I ve III    B) II ve V    C) III ve IV    D) I ve V     E) II ve IV

Çözüm

zorlar — zor-la (mak) (isimden fiil)
gözlüyor — göz-le (mek) (isimden fiil)
gıcırdıyor — gıcır-da (mak) (isimden fiil)
delik — del-ik (fiilden isim)
yitikler — yit-ik (fiilden isim)
Cevap B


Sevmiyorum suyunda  

(I) yıkanmamış rüzgarı;
Dalgaların gözümde tütüyor mavi, (II) yeşil...
İçimi güldürmüyor sensiz ay (III) ışıkları;
(IV) Ufkundan yükselmeyen güneşler (V) güneş değil!
8. Dizelerdeki altı çizili sözcüklerden hangisi yapıca diğerlerinden farklıdır?
A) I   B) II   C) III   D) IV    E) V


Çözüm


Türemiş sözcükler: yıka-n, yeşil (yaş-ıl), ışı-k, gün-eş
ufkunda — basit sözcük
Cevap D


Uğradığı öbür (I) kurumda da aynı durumla karşılaştı, yalnız bu kez, kardeşine çok (II) benzeyen kibirli bir genç sordu (III) soruları. Kurumlardan sonra (IV) büyük mağazalara uğradı: bitmek tükenmek bilmeyen şişinmeler, alçalışı, sonunda da boş iş olmadığına ilişkin bilgiler. Hoşnutsuzluğa kapılmadı, garip bir (V) biçimde, bu saçmalığa neden bulaştığını düşünmedi bile.
9. Parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisi kökü bakımından diğerlerinden farklıdır?
A) I   B) II   C) III   D) IV    E) V


Çözüm

kur-um — (fiil kökü)
sor-u — (fiil kökü)
büyü-k — (fiil kökü)
biç-im — (fiil kökü)
benz-e-y-en — beniz (isim kökü)
Cevap B


Bürodaki masaları yan yanaydı. Her gün öğle yemeğini (I) birlikte yer, çalışma saatlerinin sonunda işten birlikte (II) çıkarlardı. (III) Gecelerinin çoğunu ve pazarlarının büyük bir (IV) bölümünü de bir arada geçirirlerdi. Gezintilerinde onlara arkadaşlık eden iki delikanlı da bulunurdu bazen. Ancak bu (V) dörtlünün erkek üyeleri sık sık değişir, arkalarından hiç gözyaşı dökülmeyen iki delikanlı, yerlerini iki yeni gence bırakırlardı.
10. Parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisi yapım eki almamıştır

A) I   B) II   C) III   D) IV    E) V

Çözüm

birlik — bir-lik
gecelerinin — geç-e
bölümünü — böl-üm
dörtlünün — dört-lü
çıkarlardı — çıkmak eylemi birleşik zaman çekiminde.
Cevap B


Beşinci Cadde'de, eteklerini savuran (I) ılık yele karşı yürürken, kulakla duyulabilecek bir hayranlık uyandırıyorlardı (II) çevrelerinde. Gazete ve (III) dergi satan küçük büfelerin önünde toplanan ağırkanlı delikanlılar, kızları (IV) mırıltılarla, (V) ünlemlerle, hatta - en büyük ödül sayılan - ıslıklarla karşılıyorlardı.
11. Numaralanmış sözcüklerden hangileri kök türü bakımından diğerlerinden farklıdır?
A) I ve III    B) II ve V    C) III ve IV    D) I ve II     E) IV ve V


Çözüm

ılık — ılı (mak)
çevrelerinde — çevir (mek)
dergi — der (mek)
mırıltılarla — mır/mırıl (yansıma ses, isim kökü)
ünlemlerle — ün (ses çıkarmak anlamıyla isim kökü)
Cevap E


Son yolcunun gömüldü yolda son adımları,
Bekçi sert bir vuruşla kırdı kaldırımları.
Mezarda ölü gibi yalnız kaldım odamda:
Yanan alnım duvarda, sönen gözlerim camda
12. Bu dizelerde kaç türemiş sözcük vardır?

A) 7     B) 8    C) 9    D) 10    E) 11

Çözüm

Türemiş sözcükler: yolcu, gömül-,adım, bekçi, vuruş, kaldırım, ölü, yalnız, yanan, sönen
Cevap D


Ve sanki ufkuma baştan başa gül rengi
Kanatlarını açmakta bir altın devir.
Başlıyor ömrün ve ölümün güzelliği,
Söyleyecek şimdi zaferlerini şiir
13. Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisine örnek yoktur?
A) İsimden türemiş eyleme
B) Fiilden türemiş isme

C) Fiilden türemiş fiile
D) İsimden türemiş isme
E) Hem iyelik hem yönelme eki alan sözcüğe

Çözüm

İsimden türemiş eyleme — baş-la (mak)
Fiilden türemiş isme — öl-üm
İsimden türemiş isme — güzel-lik
Hem iyelik hem yönelme eki alan sözcüğe — ufk-um-a
Cevap C


Caddeden yukarı yürürken aynı oyunu (I) oynuyorlardı. Eylül ayında sık sık başa bela olan (II) sıcak, sıkıntılı günlerden biriydi. Esintiyle birlikte toz zerreleri savruluyordu her yana. Herkes, düşük omuzlarla, ayaklarını sürüyerek yürürken iki kız, ikindi gezintisine çıkmış milyoner küçük hanımlara yaraşan bir tavırla, sağa sola kaymadan dimdik (III) ilerliyorlardı. Oyunun açış cümlelerini (IV) yinelemeye gerek (V) duymuyorlardı artık.
14. Altı çizili sözcüklerden hangisi yapıca diğerlerinden farklıdır?

A) I   B) II   C) III   D) IV    E) V

Çözümü

I. oynuyorlardı — oy(u)n-a (mak)
II. sıcak — (ı)sı-cak
III. ilerliyorlardı — iler(i)-le (mek)
IV. yinelemeye — yine-le-me
"duymuyorlardı" sözcüğü yapım eki almadığı için basittir.
Cevap E

ölü bir yılan gibi yatıyordu aramızda
yorgun, kirli ve umutsuz geçmişim
oysa bilmediğin bir şey vardı sevgilim
Ben sende bütün aşklarımı temize çektim

15. Dizelerde birden fazla yapım eki almış kaç sözcük vardır?
A) 1    B) 2    C) 3   D) 4    E) 5

Çözümü

umutsuz — um-ut-suz
sevgilim — sev-gi-li
Cevap B


(I) Bende hiç tükenmez bir hayat vardı,
(II) Kırlara yayılan ilkbahar gibi.
Kalbim her dakika hızla (III) çarpardı,
Göğsümün (IV) içinde ateş (V) var gibi.
16. Dizelerdeki altı çizili sözcüklerden hangisinin kökü "sesteş" özellik göstermez?
A) I   B) II   C) III   D) IV    E) V


Çözümü

"Sesteş kök" yazılışları ve okunuşları aynı anlamları farklı olan köklerdir.
Dizelerde ben, kır, iç ve var sözcükleri sesteş özellik gösterir.
Cevap C


Sözün şiirlerin mükemmelidir,
Senden başkasını seven delidir,
Yüzün çiçeklerin en güzelidir,
Gözlerin bilinmez bir diyar gibi.
17. Dizelerde iyelik eki alan kaç sözcük vardır?

A) 6    B) 5   C) 4    D) 3   E) 2

Çözümü

İyelik eki, bir varlığın kime ya da neye ait olduğunu bildiren eklerdir. Dizelerde iyelik eki alan sözcükler şunlardır:
(senin) sözün
(şiirlerin) mükemmeli
başkası
(senin) yüzün
(çiçeklerin) güzeli
(senin) gözlerin 

Cevap A

(I) Anılarım kar (II) topluyor inceden,
Bir yorgan gibi geçmişimin üstüne
Ama yine de unutuş değil bu,
(III) Sızlatıyor (IV) sensizliği tersine.
Senin kim (V) olduğunu bile bilmezken

18. Dizelerdeki altı çizili sözcüklerden hangisi türetilirken ünlü kaybına uğramıştır?
A) I   B) II   C) III   D) IV    E) V

Çözümü

sızı-la — sızla
Cevap C


I. Gözleriniz yok artık
   Dünyamızı göremeyeceksiniz
II. Kapımı birkaç gün için açık tut
    Eşyam bakakalsın diye arkamdan
III. Başına dikmeden önce kırık testisini
     Son kez kulak veriyor geceye
IV. Ne olurdu bir kadın, elleri avucumda,
     Bahsetse yaşamanın tadından başucumda
V. Biri de karısını merak etmiş
    Evden haber soruyor bana
19. Dizelerdeki altı çizili birleşik eylemler yapılışları bakımından eşleştirilse hangisi dışarıda kalır?
A) I   B) II   C) III   D) IV    E) V

Çözümü

Kurallı birleşik eylemler: göremeyeceksiniz (yeterlik eylemi), bakakalsın (sürerlik eylemi)
Yardımcı eylemle kurulan birleşik eylemler: bahsetse, merak etmiş
Anlamca kaynaşmış birleşik eylem: kulak veriyor
Cevap C


I. Gitgide birer ayet gibi derinleştiler.
II. Soğuktan elleri morarmış.
III. Küçücük bir şapkadan tavşan çıkardı.
IV. Çıkar bir yol bulamadık.
V. Bu yaşa geldim hala korkarım palyaçodan.
20. Numaralanmış cümlelerin hangisinde bir sözcük fiilden fiil yapan bir yapım eki almıştır?
A) I   B) II   C) III   D) IV    E) V

Çözümü

"birer" — isimden isim yapan yapım eki
"morarmış" — isimden fiil yapan yapım eki
"çıkar (yol)" — fiilden isim yapan yapım eki
"korkarım" — geniş zaman kip eki
"çıkardı" sözcüğünde ise "ar" eki fiilden fiil yapan yapım ekidir.
Cevap C


İlgili Sayfalar

Sözcükte Yapı Konu Testi 1

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.