Sözcükte Yapı Konu Testi 1 Çözümlü

Sisler bulvarı bir (I) gece (II) haykırmıştı
Ağaçlar yatıyordu yoksuldu
Bütün yaprakları (III) sararmıştı
Bütün bir sonbahar ağlamıştı
(IV) Ağlayan sanki İstanbul'du
Öl desen belki ölecektim
İçimde biber gibi bir kahır
Bütün şiirlerimi yakacaktım
(V) Yalnızlık bana dokunuyordu
1. Altı çizili sözcüklerden hangisinin kökü sözcük türü bakımından diğerlerinden farklıdır?
A) I    B)II    C)III    D)IV    E)V


Çözümü

gece — ("geç" - isim kökü)
haykırmıştı — ("hay" - isim kökü, ünlem)
sararmıştı — ("sarı" - isim kökü)
yalnızlık — ("yalın" - isim kökü)
ağlayan — ("ağla-" fiil kökü)
Cevap D


Ben bir bahriye neferiyim
Gözlerimi balıklar yedi
Görmek ve ağlamak bitti benim için
Uzun boylu adamdım sağlığımda
İnanmazsanız elbiselerime bakın
2. Dizelerde aşağıdakilerden hangisine örnek yoktur?
A) Birleşik zamanlı fiil
B) Ek eylem
C) Hem yapım hem çekim eki almış sözcük
D) Birleşik fiil
E) Belirtisiz isim tamlaması


Çözümü

Birleşik zamanlı fiil — inanmazsanız (geniş zamanın şartı)
Ek eylem — neferi-y-im (ek eylemin geniş zamanı)
Hem yapım hem çekim eki almış sözcük — sağlığımda
Belirtisiz isim tamlaması — bahriye neferi
Dizelerde birleşik fiile örnek yok.
Cevap D


İlk şiiri Kastamonu Lisesinde öğrenci iken Gençlik (I) dergisinde (II) yayımlayan şair, Millî edebiyat akımının Cumhuriyet’ten sonra (III) yetiştirdiği en güçlü temsilcilerinden biridir. Millî değer ve şahsiyetleri konu alan şiirleriyle dînî iman ve heyecanı işleyen şiirleri, 1950’den sonra yetişen yeni nesillerde tarih şuurunun ve dinî (IV) duyguların uyanmasında ve gelişmesinde önemli rol (V) oynamıştır.
3. Altı çizili sözcüklerden hangisinin kökü diğerlerinden farklıdır?
A) I      B)II      C)III      D)IV       E)V


Çözümü

dergisinde — "der-" fiil kökü
yayımlanan — "yay-" fiil kökü
yetiştirdiği — "yet-" fiil kökü
duyguların — "duy-" fiil kökü
oynamıştır — "oyun" isim kökü
Cevap E


(I) Yaşıyor olmak ne kadar tuhaf bir şey. Laf olsun diye söylemiyorum. (II) Yağmurun  kapısını ıslattığı bu mekanda, buğulu bir camın ardında, (III) karanlık suların üstündeki ışıklı gerdanlığı izlerken bunu iliklerimde hissettim. Bu duygu birdenbire, kolumu sıkan niyeti (IV) kestirilemez bir (V) yabancı gibi varlığını belli etti.
4. Numaralanmış sözcüklerden hangisi yapısı bakımından diğerlerinden farklıdır?
A) I    B) II    C) III    D) IV     E) V


Çözümü

yaşıyor — yaş-a (türemiş)
yağmurun — yağ-mur (türemiş)
karanlık — kara-n-lık (türemiş)
yabancı — yaban-cı (türemiş)
kestirilemez — kestir+ebilmek (yeterlik eylemi, birleşik eylem)
Cevap D


Üç derdim var birbirinden seçilmez
Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir ölüm,
Daracık daracık bir yerim de yok.
Akşam geçiyor yaban arısını iterek
Yüreğimin toprak yığını kuşlarla hafifliyor
5. Dizelerde aşağıdakilerin hangisine örnek yoktur? 
A) Ünlü daralması
B) 
Birleşik zamanlı eylem 
C) Edat
D) Türetilirken ünlü kaybına uğramış sözcük
E) Fiilden türemiş isim


Çözümü


Ünlü daralması — "hafifle-"
Edat — kuşlar+ile
Türetilirken ünlü kaybına uğramış sözcük — "ayrılık - ay(ı)r-ı-lık"
Fiilden türemiş isim — "ayır(mak) - ayrı"
Dizelerde birleşik zamanlı eyleme örnek yok.
Cevap B


(I) Eskisi gibi yaşıyorum
Gezerek, düşünerek
Yalnız biletsiz biniyorum vapura, trene
Pazarlıksız alışveriş ediyorum
(II) Geceleri (III) evimdeyim, (IV) rahatım yerinde
Bir de sıkılınca pencereyi açabilsem
Ah... (V) Başımı kaşımak, çiçek koparmak
El sıkmak istiyorum arada bir
6. Altı çizili sözcüklerden hangisi bir varlığın kime veya neye ait olduğunu bildiren bir ek almamıştır?
A) I.    B) II.   C) III.    D) IV.     E) V. 


Çözümü

Bir varlığın kime veya neye ait olduğunu bildiren bir ek, iyelik ekidir.
Dizelerde "geceleri" sözcüğü iyelik eki almamıştır.
Cevap B


Yeniden başlasam bu sefer korkmadan
Koklayıp birbirimizi çöpe atmadan
Satırlar uçar gider aklımdan
Sana sarı laleler aldım çiçek pazarından
7. Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Hem iyelik hem durum eki almış birden fazla sözcük
B) Ünsüz yumuşamasına aykırı sözcük
C) Türetilirken ünlü kaybına uğramış sözcük
D) Farklı türden eylemsiler
E) Ünlü değişimine örnek


Çözümü

Hem iyelik hem durum eki almış birden fazla sözcük — "akl-ım-dan", "pazar-ı-n-dan"
Ünsüz yumuşamasına aykırı sözcük — "çöpe"
Türetilirken ünlü kaybına uğramış sözcük — "koku-la, koklamak"
Ünlü değişimine örnek — "sen-sana"
Dizelerde farklı türden eylemsilere örnek yok. 

Dizelerdeki tüm eylemsiler zarf-fiildir.
Cevap D


17. yüzyılda Türk korsanları tarafından tutsak edilen bir Venedikli; astronomi, fizik ve resimden anlamaktadır. Bu bilgisi sayesinde köleler (I) arasında özel bir yere sahip olur. Kısa zamanda ününü yayılan Köle, Paşayla görüşmek için (II) çağrılır. Bu aşamada hayatının (III) dönüm noktasını yaşar. Kendisine dış görünüş olarak çok (IV) benzeyen ve Hoca diye anılan Türk'ü karşısında görür, çok (V) şaşırır ve korkar. 
8. Parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisi yapısı bakımından ötekilerden farklıdır?
A) I.   B) II.   C) III.   D) IV.   E) V. 


Çözümü

çağrılır — çağır-ıl (türemiş)
dönüm — dön-üm (türemiş)
benzeyen — beniz-e-y-en (türemiş)
şaşırır — şaş-ır (türemiş)
"arasında" sözcüğü yapısı bakımından basittir.
Cevap A

Güncel bir konunun, birbirinden farklı bakış açılarına sahip uzman kişiler tarafından bir topluluk önünde ele alınıp tartışılmasıdır. Açık oturum, dinleyiciler önünde bir salonda yapılabileceği gibi televizyonda yayınlanması için stüdyoda da yapılabilir. Günümüzde televizyonda özellikle günlük siyasi olayların tartışıldığı açık oturumlar çok izlenmektedir.
9. Parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Birden fazla yapım eki almış sözcük
B) Düzlük-yuvarlaklık uyumuna uymayan birden fazla sözcük
C) Birleşik zamanlı eylem
D) Türemiş sıfat
E) Zarf-fiil 


Çözümü

Birden fazla yapım eki almış sözcük — "top-lu-luk"
Düzlük-yuvarlaklık uyumuna uymayan birden fazla sözcük — salon, televizyon, stüdyo
Türemiş sıfat — güncel (konu), farklı (bakış açıları)
Zarf-fiil — alınıp
Parçada birleşik zamanlı eyleme örnek yok.
Cevap C


Bir yangın ormanından püskürmüş genç fidanlardı
Güneşten ışık yontarlardı sert adamlardı
Hoyrattı gülüşleri aydınlığı çalkalardı
Gittiler akşam olmadan ortalık karardı
10. Dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Yansıma sesten türemiş eylem
B) İsimden türemiş fiil
C) Yönelme eki almış isim
D) Birleşik zamanlı eylem
E) Fiilden türemiş isim


Çözümü

Yansıma sesten türemiş eylem — "püs,püf"
İsimden türemiş fiil — "kara-r (mak)"
Birleşik zamanlı eylem — "yont-ar-lar-dı, geniş zamanın hikayesi"
Fiilden türemiş isim — "yan-gın"
Dizelerde yönelme eki almış isim yok.
Cevap C


Hem isim hem de fiil kökü olarak kullanılabilen köklere ortak (kökteş) kök denir. Kullanıldığı yere göre isim ya da fiil kökü olabilen bu kökler arasında anlam ilgisi açıktır. 
11. Buna göre aşağıdakilerden hangisi ortak (kökteş) kök değildir?
A) ekşi   B) güven   C) eski   D) acı   E) kara


Çözümü

ekşi, güven, eski, ve acı ortak köktür. "Kara" ise sesteş köktür.
Cevap E


(I) Yapıtlarını okuduğum gençler şunu bilmelidir: Değerlendirmelerimde, vardığım (II) yargılarda dostluğun, arkadaşlığın en küçük bir payı yoktur. Benim bu (III) tutumum  karşısında, “Gençleri umutsuzluğa düşürmemek, yüreklendirmek gerekir.” diyenler var. Oysa benim ölçütlerim değişken bir nitelik taşır. Yazdıklarımın hiçbiri bir düşünceye (IV) bağlanmanın ya da ortak bir görüşü savunmanın ürünü değildir. İncelediğim ürünler arasında farklı dünya görüşlerini yansıtanlar var. Ben bu ürünlerin duygularımı (V) etkileyen  yönlerini savunuyorum. 

12. Parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisinin kökü sözcük türü bakımından ötekilerden farklıdır?
A) V    B) IV    C) III.    D) II     E) I


Çözümü

yapıtlarını — "yap-" fiil kökü
yargılarda — "yar-" fiil kökü
tutumum — "tut-" fiil kökü
etkileyen — "et-" fiil kökü
bağlanmanın — "bağ" isim kökü
Cevap D


Bir şair düşünün, (I) ölümünden sonraki yaşı, gerçek (II) yaşının çok üzerinde. Bu durum yalnızca şairler için değil, öteki sanatçılar için de böyledir. Gerçek (III) yaşları kaç olursa olsun, (IV) ölüm sonrası (V) yaşlarındaki sayı büyüdükçe sanatçılar da büyür, ölümsüzleşir.
13. Parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisi iyelik eki almamıştır?
A) I.    B) II.    C) III.    D) IV.    E) V.


Çözümü

(onun) ölüm-ü
(onun) yaş-ı
(onların) yaş-ları
(onların) yaş-ları-ndaki
ölüm — öl-üm (yapım eki)
Cevap D


(I) Bilinç akışı yöntemi, öykü ve romanlarda karakterlerin, geçmişe ve bugüne ilişkin duygu, düşünce ve anılarının aktarımında kullanılan bir tekniktir. Bu teknikle yazar, okura kendi (II) duygularını anlayabilme (III) olanağı sunar. Bir başka anlatımla (IV) okurun, gerçeği farklı (V) boyutlarda görmesini sağlar.
14. Altı çizili sözcüklerden hangisi farklı bir yapım eki almıştır?
A) I.     B) II.     C) III.     D) IV.      E) V.


Çözümü

bilinç — bil-inç (fiilden isim)
duygularını — duy-gu (fiilden isim)
olanağı — ol-anak (fiilden isim)
okurun — oku-r (fiilden isim)
boyutlarda — boy-ut (isimden isim)
Cevap E


Hava keskin bir kömür kokusuyla dolar,
Kapanırdı daha gün batmadan kapılar
Bu, afyon ruhu gibi baygın mahalleden,
Hayalimde tek çizgi bir sen kalmışsın, sen!
Hülyasındaki geniş aydınlığa gülen
Gözlerin, dişlerin ve ak pak gerdanınla
Ne güzel komşumuzdun sen, Fahriye abla!
15. Dizelerde iyelik eki alan sözcük sayısı kaçtır?
A) 8     B) 7    C) 6     D) 5     E) 4


Çözümü

(kömür) kokusu,
(afyon) ruhu,
(benim) hayalim,
(onun) hülyası,
(senin) gözlerin, dişlerin, gerdanın;
(bizim) komşumuz
Cevap A


İlgili Sayfalar


Konu Anlatımları

👉 Sözcükte Yapı Giriş

1 yorum:

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.