Seci

• Düzyazıda kullanılan ses benzerliğidir.
• Başka bir deyişle düzyazıdaki (nesirdeki) uyaktır.
• Nesirdeki estetik unsurlardan biridir.
• Seci, söz sanatı olarak da kabul edilmektedir.
• Sözün etkisini artırmak ve söze güzellik katmak için kullanılır.
• Seci, divan edebiyatında önemli bir yere sahiptir.
• Süslü nesrin çıkması seci sayesinde olmuştur. Seciler, söz sanatları ve bağlaçlarla uzayıp giden cümleler süslü nesrin ayırıcı özelliğidir.
• Eskiden nesirde ustalık göstermek seci kullanmak ile ölçülmüştür.
• Secili nesrin en büyük sakıncası yazıda anlatılmak istenen düşüncenin sanat yapma endişesiyle çoğu zaman anlaşılmaz bir hale gelmesidir.
• Sinan Paşa'nın bütünüyle secili ifadelerle yazdığı Tazarrunâme adlı eseri bu konudaki en başarılı örnek olarak kabul edilmektedir.
• Sinan Paşa'nın dışında secili nesrin öne çıkan sanatçıları Nergisi ve Veysi'dir.
• Seci kullanımı, Tanzimat'tan sonra hem edebiyatta hem de resmî yazışmalarda yavaş yavaş etkisini kaybetmiştir.

Örnekler

Divan Edebiyatında...

• Kesâfet-i sehâbda letâfet-i şihâbı unutmuştuk.

• İlahi! Dil verdin, zikrinden ayırma; gönül verdin, fikrinden çevirme; iman verdin, daim eyle; ihsan verdin, kaaim eyle!..

Atasözlerinde...

• Abdal tekkede hacı Mekke’de bulunur.

• Akıl akıl gel çengele takıl.

• Allah'tan sıska ne yapsın muska.

• Altmış yetmiş, aklı başından gitmiş.

• Ben derim ‘"bayram haftası", o der "mangal tahtası"

• Et kanlı gerek yiğit canlı.

• Yağmur yel ile, düğün el ile...

👉 Göktürk Yazıtları ve Dede Korkut Hikayeleri de seci bakımından zengin metinlerdir.

Göktürk Yazıtlarında...

• Angar adınçıg bark yaraturtum. İçin taşın adınçıg bediz urturtum. (Ona bambaşka türbe yaptırdım. İçine dışına bambaşka resim vurdurdum.)

Dede Korkut Hikayelerinde... 

• At ayağı çabuk, ozan dili çevik olur.

• O kırk yiğit haset eylediler, birbirine söylediler.

• Kırk yoldaşım aman. Tanrının birliğine yoktur güman.

İlgili Sayfa

• Söz Sanatları Ana Sayfa