Tezkire
- Klasik edebiyatta önemli kişilerin hayatı hakkında kısa bilgiler içeren çalışmaların genel adıdır.
- Tezkirelerin önemli bir kısmını şuara tezkireleri oluşturur. Şuara, "şair" sözcüğünün çoğuludur. Şuara tezkirelerinde daha çok, divan şairleri anlatılır.
- Şuara tezkirelerinde divan şairlerinin hayatı (doğum yeri, mahlası, mesleği ya da resmî görevi, hayatındaki önemli değişiklikler, ölümü, mezarının bulunduğu yer...), sanat anlayışı ve şiirlerinden örnekler verilir.
- Bunun yanında, eserin yazıldığı dönem hakkında ipuçları veren cümleler, tezkirelerin önemli yönlerinden biridir.
- Tezkireler, edebiyat tarihi için birinci elden kaynaktır.
Edebiyatımızın İlk Tezkireleri
- Türk dilinin ilk şuara tezkiresi, Mecalisü'n-Nefais'tir. Ali Şir Nevai'nin Çağatay lehçesiyle yazdığı eser, bir giriş ile sekiz bölümden meydana gelmektedir. Eser, 14. ve 15. yüzyıl Orta Asya Türk dünyasının sosyal ve kültürel hayatına ışık tutması yanında devrinin edebî hayatıyla şairleri hakkında bilgi vermesi bakımından önemlidir.
- Anadolu sahasında yazılmış ilk şuara tezkiresi, Sehi Bey'in yazdığı Heşt Behişt'tir (1538). Eserin adı "sekiz cennet" anlamına gelmektedir. Sekiz bölümden meydana gelen eserde iki yüz kadar şair hakkında, sade bir dille bilgiler verilir. Eserin ilk bölümü, Muhibbi mahlasıyla şiirler yazan Kanuni Sultan Süleyman'a ayrılmıştır. İlk bölümden sonra sırasıyla divan sahibi padişah ve şehzadelere, devlet adamlarına, alimlere, çağdaşı olan şairlere ve ismi yeni duyulan genç şairlere yer verilmiştir.
- Anadolu sahasındaki ikinci tezkire Latifi'ye aittir. Latifi Tezkiresi Kanuni Sultan Süleyman'a sunulmuştur. Latifi, tezkire adını kullanan ilk tezkire yazarımızdır. Tezkireye Sultan II. Murat zamanından 1546'ya gelinceye kadar yaşamış Osmanlı şairleri alınmıştır. Latifi Tezkiresi'nin en önemli tarafı son derece objektif oluşudur.
- Önemli şuara tezkirelerinden biri de Âşık Çelebi'ye aittir. Meşâirü’ş-Şuarâ (1568) adlı eserde Âşık Çelebi, şairlerin hayatını öylesine uzun ele almıştır ki eser tezkireden çok şairler tarihi gibidir. Çağının sosyal hayatına ve edebi çevrelerine de ışık tutan eser, sosyal bilimlere ait zengin bir malzeme de sunmaktadır.
İlgili Sayfalar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.