Takriz

• Övgü içeren tanıtım yazısı, beğence.
• Divan edebiyatında bir eseri övmek amacıyla yazılan sunuş/takdim yazılarıdır.
• Bu tür metinler genellikle eserlerin başında bulunur.
• Takriz manzum (şiir) ya da mensur (düzyazı) olabilir.
• Takrizler; mesnevi, kaside ve kıta gibi nazım şekilleriyle yazılabildiği gibi mektup, makale, cevapnâme ve not biçiminde de kaleme alınmıştır.
• Düzyazı şeklinde yazılanlar, birkaç cümle ya da paragraftan ibaret olabileceği gibi sayfalarca uzunluğa da sahip olabilir.
• Bir eserde farklı kişilerce kaleme alınan birden fazla takriz bulunabilir.
• Takriz metinleri; divan, mesnevi, mecmua, tezkire, sözlük, sakiname, surname, nasihatname, menakıpname, belâgat kitapları, tarihler gibi birçok farklı eser ve türe yönelik olarak yazılabilir.
• Kendisinden takriz talep edilen kişinin ilgili konu ya da türde yetkin bir isim olması gerekir.
• Takrizler, genç şair ya da yazarların tanınmasını sağlayan yollardan biridir. Bu nedenle genç sanatçılar usta kabul ettikleri sanatçılardan eserleri için takriz yazmaları ricasında bulunmuştur.
• Bazı divan sanatçıları yazdıkları takrizlere kendi divanlarında da yer vermiştir.
• Dönemin dili ve sanat anlayışı gibi birçok konuda ipuçları veren bu metinler araştırmacılar için çok önemlidir.

Tanzimat Edebiyatında Takriz

• Takriz, özellikle Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatıyla birlikte çok rağbet görmüş ve sevilmiştir.
• Tanzimat edebiyatındaki takriz yazılarında eseri övmenin yanı sıra ilgili konu hakkında kapsamlı değerlendirmeler yapıldığı da görülür.
• Tanzimat edebiyatında bu türde öne çıkan isimler Muallim Naci ile Recaizade Mahmut Ekrem'dir.
• Devrinde "üstat" olarak kabul edilen Recaizâde Mahmut Ekrem, yazdığı takrizlerde eseri övmek ile yetinmeyerek eserde gördüğü yanlışlıklara da işaret etmiştir.
• Pek çok genç sanatçının eserine takriz yazan Recaizâde Mahmut Ekrem, bu tür yazılarını "Takrizȃt" adlı bir kitapta toplamıştır.
• Ekrem'in bu türde öne çıkan yazılarından biri de 1880 sonrası genç kuşak yazarlarından bir olan Osman Adil'in hikaye kitabı İdes'e yazmış olduğu takrizdir.
• Günümüzde kitapların özellikle arka kapaklarında tanınır kişilerce eserle ilgili olarak  yazılan kısa metinler bu geleneğin bir anlamda devam ettiğini göstermektedir.

İlgili Sayfa

👉 Divan Şiiri Nazım Türleri Özet

Yararlanılan Kaynaklar

• Klasik Türk Edebiyatında Takriz, Nagihan Gür
• Recaizâde Mahmut Ekrem'in Yazdığı Bir Takriz Örneği: İdes'e Takriz, Türkan Gözütok
• Takriz Bir Tür Müdür? / Nagihan Gür