Bir Varmış Bir Yokmuş-Portreler

Yusuf Ziya Ortaç'ın portre ve anı türündeki yazılarından oluşan eseri.
Kitaptaki yazıların büyük bir bölümü daha önce Akbaba dergisinde yayımlanmıştır.
Kitaptaki kişiler; yazarın tanıştığı, farklı ortamlarda karşılaştığı ya da birlikte çalıştığı yazar ya da şairlerdir.
Kitapta, bahsedilen kişilerin küçük birer kara kalem portresine de yer verilmiştir.
Eserde toplam yirmi dört kişi anlatılmıştır.
Bu kişiler: Abdülhak Hâmit Tarhan, Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin, Halit Ziya Uşaklıgil, Hüseyin Cahit Yalçın, Süleyman Nazif, Rıza Tevfik, Mehmet Akif Ersoy, Celal Sahir, Abdullah Cevdet, Mithat Cemal Kuntay, Ahmet Haşim, Emin Bülent Bakiler, Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul, Ömer Seyfettin, Enis Behiç Koryürek, Yahya Kemal Beyatlı, Ercüment Ekrem Talu, İbrahim Alaattin, Halil Nihat, Reşat Nuri Güntekin, Mahmut Yesari ve İbnülemin Mahmut Kemal İnal’dır.

Yazılardan

Cenap Şahabettin

"…Yandan ayrık, tek tük gümüş pırıltılı saçları, biraz etli, biraz akçıl yüzü, kısamsı boyu ve ışıl ışıl siyah gözleriyle çoktandır içimde yaşayan adamdı o. Koyu, duman rengi bir elbise, fantezi bir yelek giymişti. Az şık, çok süslüydü. Biliyorsunuz elbet: Cenap, doktordu. Fransızcayı, Fransız kadar, hayır, Fransız şairi kadar biliyordu. Çok okuyan adamdı: felsefe kitabı, fal kitabı, ahçı kitabı... Belki de bundan, bilgi şımarığı idi biraz! Cenap'a hayran olmamak imkânsızdı. Ama sevmek de imkânsız. Zekâsını, kültürünü, sizi aydınlatmak için değil, cehaletinizi, ahmaklığınızı göstermek için kullanırdı: Kendinizden utanır, ona da düşman olurdunuz!"

Mithat Cemal Kuntay

"...Mithat Cemal; yalnız seven değil, duyan, anlayan, tadan adamdı! Mithat Cemal Kuntay, tanıdığım insanların en çalışkanlarından biridir. Güçlükten yılmazdı. Fransızcayı kendi kendine ve sahiden öğrenmişti. Zengin ve zarif kitaplığında, kalemle okunmamış tek kitap, kenarına not yazılmamış tek sahife bulamazsınız."

Mehmet Emin Yurdakul

"Orta boylu, kalın yapılı, gövdesi bacaklarından uzun, tertemiz bir adamdı. Fil dişi beyazı yüzünde açık kumral, güzel bir sakalı vardı. Sevgi dolu gözlerle bakar, titreyen seslerle konuşurdu. Kalbi çok merhametliydi, eli çok merhametsiz. Kalemi yoksullar için siyah yaşlarla bol bol ağlar, ama açılan avuçlara yelek cebinden bir metelik damlamazdı! Mehmet Emin Yurdakul, bahtiyar insandır: Büyük şair olduğuna inanarak yaşadı, Milli Şâir olduğuna inanarak öldü."

Ömer Seyfettin

"Hızla açılan kapıdan içeri girişi, hayır girişi değil, atılışı hâlâ gözümün önündedir: Bu kadar gergin vücut, bu kadar kımıldanan insan, o gün bugündür hâlâ görmedim. Göğsü alabildiğine ileride, omuzları gerideydi. Sarı, uçları az kıvrık bıyıkları vardı. Kaşlar seyrek ve altın kumralı... Saçlar da öyle... Hafif çiçek bozuğu yüzünde alayla acı karışık tuhaf bir gülümseme hiç eksik olmuyordu. Kirpiksiz gözleri bir noktada duramayan iki damla mavi ışıktı. Elinizi sıkışından anlıyordunuz, çok kuvvetliydi."

Süleyman Nazif

"...Başında, kenarları kulak uçlarına değen koyu kırmızı bir fes, arkasında koyu lâcivert bir esvap, kolalı gömlek, kolalı yaka, kolalı ve altın düğmeli kolluklar vardı. Bir Diyarbakır çıbanı ile tırmalanmış yüzü esmer ve çetindi. Kaşları simsiyah ve çatıkça idi. Gözleri simsiyah ve parıl parıldı. Sakalı simsiyah ve vahşiydi. Karşısında mutlaka ürkek bir saygı duyardınız. Bâki'nin Kanuni Sultan Süleyman'a yazdığı mersiyeyi okuyordum. Vezin bilişime âdeta öfkelenerek şaşmıştı. Ama ne tatlı bir öfke ne bahtiyar bir hayretti görseniz!

Ahmet Haşim

"Size önce Haşim'in resmini çizeyim: Büyük, fırlak bir alın. Sonra, yine bu alın kadar büyük, sağlam, ortası çukur, fırlak bir çene. Kaşlar, yukarı doğru çekilmiş, uçları biraz kırık iki şeytan çizgisi. Göz bebeklerinde, altın, demir, bakır karışık bir maden parçasının bütün renk ışıklarını görürdünüz. Yüzü; taşkın bir neşe, taşkın bir öfke, taşkın bir arzu ile kırmızıydı."

İlgili Sayfa

👉 Yusuf Ziya Ortaç

Yararlanılan Kaynak

Yeni Türk Edebiyatında Portre Türünün Gelişimi, Deniz Gözde Avcu