Naat

Fuzuli

• Hz. Peygamber'i övmek ve ondan şefaat dilemek amacıyla yazılan şiirlerdir.
• Naatlarda Hz. Muhammed’in fiziksel ve ahlaki özellikleri, hayatı, peygamberliği, hicreti, mucizeleri, mahşer günü ümmetine şefaati gibi konular ona duyulan sevgi çerçevesinde işlenmiştir.
• Naatlarla başlayan Peygamber şiirleri tema ya da tarzlarına göre asırlar içinde mevlit, siyer, mirâciye, hilye gibi türlerin ortaya çıkmasına vesile olmuştur. 
• Naatlar, daha çok kaside nazım şekliyle yazılır. Ancak farklı nazım şekilleriyle yazılmış birçok naat da vardır.
• Divanların başında tevhit ve münacatlardan sonra yer alır. Ancak bazı divanların doğrudan naat ile başladığı da görülür.
• Mensur (düzyazı) olarak yazılmış naatlar da vardır. Mensur edebi eserler dışında tıp, tarih, coğrafya, astronomi gibi ilmî eserlerde de naat bölümlerine yer verilmiştir.
• Şairler, Hz. Peygamber’i anlatırken telmih, tenasüp, teşbih gibi söz sanatlarından da yararlanarak şiirlerini daha sanatlı bir hâle getirmeye çalışmışlardır.
• Türk kültüründe naatlar besteyle de okunmuştur. Bu tür eserleri okuyan kişilere naathân denir.

Önemli Naatlar

• Türk edebiyatındaki bilinen ilk naat Kutadgu Bilig'deki “Yalavaç Aleyhi’s-selam Ögdisin Ayur” başlıklı bölümde yer almaktadır.
• Türk edebiyatında Fuzuli'nin "Su Kasidesi" bu türün en ünlü örneğidir. İkinci sırada Şeyh Galip'in müseddes nazım şekliyle yazdığı "Müseddes-i Na't-ı Şerif-i Nebevi"  gelmektedir.
• İslami edebiyatta bu türün en meşhur örneği ise Hz. Peygamber henüz hayatta iken onun huzurunda okunan "Kaside-i Bürde" adlı şiirdir. Şairi Ka’b b. Züheyr’dir.

Örnekler

Su Kasidesi'nden... (Fuzuli)

Hâk-i pâyına yetem dir ömrlerdür muttasıl
Başını daşdan daşa urup gezer âvâre su

(Su, durmadan ömürler boyu onun ayağının toprağına erişeyim der; başını taştan taşa vurarak avare avare gezer.)

Ya habiballâh yâ hayre’l-beşer müştâkunam
Eyle kim leb-teşneler yanup diler hem-vâre su

(Ey Allah'ın sevgilisi, ey insanlığın hayrı; susayanların yanıp daima su diledikleri gibi sana hasretim.)

👉 Su Kasidesi'nin Tamamı ve Günümüz Türkçesi

Müseddes-i Na't-ı Şerif-i Nebevi'den (Şeyh Galip)

Sultân-ı rüsul şâh-ı mümeccedsin efendim
Bî-çârelere devlet-i sermedsin efendim
Dîvân-ı ilâhîde ser-âmedsin efendim
Menşûr-ı le amrükle müeyyedsin efendim
Sen Ahmed ü Mahmûd u Muhammedsin efendim
Hakdan bize Sultân-ı Müeyyedsin efendim...

(Peygamberler sultanı, onurlandırılmış kişisin efendim
Çaresizlere daima devletsin efendim
İlahi divanda en başta gelensin efendim
Senin ömrüne ant olsun fermanı ile teyit edilensin efendim.
Sen Ahmet, Mahmut ve Muhammed'sin efendim
Hak'tan bize gönderilen en güçlü sultansın efendim) 

İlgili Sayfa

👉 Divan Şiirinde Nazım Türleri

Yararlanılan Kaynaklar

• Rabi Divanı'nda Naat-ı Şerifler, Halil Batur
• Su Kasidesi'ndeki Özgünlüklere Dair, Ömer Demirbağ
• Na't Geleneğinde Şeyh Galip Örneği, Şerife Uzun
• Yunus Emre Divanı, hazırlayan Selim Yağmur