1960 Sonrası Mistik Duyarlılık Şiiri

Sezai Karakoç

Sezai Karakoç, İsmet Özel, Asaf Halet Çelebi, Erdem Bayazıt, Cahit Zarifoğlu ve Nuri Pakdil gibi isimler Türk edebiyatında dini değerleri, geleneğe duyarlılığı ve metafizik anlayışı öne çıkaran bir anlayışa sahiptirler.

Uyarılar: 

• Mistik Duyarlılık Şiiri bir üslup ve şekil ortaklığından çok bir tema ortaklığıdır.
• Öncüsü Mehmet Akif Ersoy'un (öl.1936) kabul edildiği bu çizgi, Necip Fazıl Kısakürek ve sonrasında Sezai Karakoç ile sonraki kuşakları etkilemeye devam etmektedir.
• İmge dünyası ve anlamı gizleyen tavrı nedeniyle İkinci Yeni içinde gösterilen Sezai Karakoç, ele aldığı temalar açısından İslami gelenek içinde yer alır. 
• İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şairler arasında da yer verdiğimiz İsmet Özel ise şiire başladığı yıllarda sosyalist bir dünya görüşüne bağlıyken 1970’li yıllardan itibaren İslami gelenek içinde yer almıştır.

Sezai Karakoç (1933-2021)

• Başta şiir olmak üzere hikâye, deneme, fıkra, tiyatro, inceleme-düşünce yazıları gibi birçok türde eser vermiştir.
• İmge dünyası ve anlamı gizleyen tavrı nedeniyle İkinci Yeni şiiri içinde gösterilmektedir. Karakoç, bir anlamda İkinci Yeni'nin hem içinde hem dışındadır.
• Ele aldığı temalar açısından bakıldığında -Mehmet Akif Ersoy ile başlayıp Necip Fazıl Kısakürek ile devam eden- İslami bir duyarlılık içeren çizgiyi takip etmektedir. Hatta bu çizginin Cumhuriyet dönemi edebiyatındaki, Necip Fazıl'dan sonraki en önemli ismidir.
• Necip Fazıl ile zirveye ulaşan metafizik anlayışı bir esasa oturtarak ete kemiğe büründürmüştür.
• İslam milletinin ve İslam medeniyetinin dirilişi davasını savunur. İlk sayısını Nisan 1960'ta çıkardığı Diriliş dergisi çevresinde çok sayıda genç aydının yetişmesine öncülük etmiştir. 
• Kendi ifadesiyle "Diriliş, aslında bir edebiyat akımından çok, bir hakikat akımıdır." Sanatçı, edebiyatımızda bir sistem gözeterek ürün veren nadir sanatçılardan biridir. 
• Eserlerinde Türk milletinin geleneksel değerlerini modern değerlerle bütünleştirerek verir. Türk-İslam mitolojisi, metafizik ve geleneksel değerleri derin bir şekilde ele almıştır.
• Şairin tanınmasını sağlayan şiir 1952'de yazdığı Mona Rosa'dır.
• Karakoç, yazmaya başladığı dönemden itibaren şiir anlayışını Edebiyat Yazıları adını verdiği üç kitapta toplamıştır.
• Şiir Kitapları: Hızırla Kırk Saat, Taha'nın Kitabı/Gül Muştusu, Körfez/Şahdamar / Sesler, Zamana Adanmış Sözler, Leyla ile Mecnun, Ateş Dansı, Alınyazısı Saati, Monna Rosa

➤ Sezai Karakoç hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Asaf Halet Çelebi (1907 - 1958)

• "Saf Şiir" anlayışı içinde de gösterilir.
• İlk şiirleri klasik divan şiiri tarzındadır.
• 1939'dan itibaren devrin şiir okuyucusu tarafından yadırganan şiirleriyle dikkat çekti.
• Şiirlerinde farklı din ve kültürlerin izleri görülür. 
• Anlaşılması zor bir şiir anlayışına sahiptir.
• Doğu ve Uzak Doğu medeniyetlerine ait temaları, Batılı biçimlerle sundu.
• Şiirlerine, geçmişe dönük, mistik ve masalımsı bir hava hakimdir.
• Şiirleri, anlamı herkes tarafından bilinmeyen farklı dillere ait sözcük ve sözcük grupları içerir.
• Serbest tarzda ölçüsüz, kafiyesiz ve edebi sanatlardan mümkün olduğunca arındırılmış şiirler yazdı.
• Sidharta şiiri için tıklayınız.
• Şiir Kitapları: He, Lâmelif, Om Mani Padme Hum

➤ Asaf Halet Çelebi hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

İsmet Özel (1944)

• Şiire başladığı yıllarda sosyalist bir dünya görüşüne bağlıyken 1970’li yıllardan itibaren Müslüman dünya görüşüne bağlanır.
• Özellikle imge anlayışı bakımından İkinci Yeni etkisi şiirlerinde açıktır. Ancak şiirlerinde ele aldığı toplumsal-siyasal temalar ve kendine has üslubuyla İkinci Yeni'den ayrılır. 
• Şiiri, zengin görsel çağrışımlar ve coşkun bir lirizm içerir.
• Şiirde ahenge ve müziğe önem verir.
• Varoluşçuluk (egzistansiyalizm) şiirlerinde önemli bir yer tutar.
• Amentü adlı şiiri sosyalist-Marksist düşünceden İslami düşünceye geçiş manifestosu sayılabilir.
• Çok bilinen şiirlerinden bazıları: Celladıma Gülümserken, Amentü
• Şiir Kitapları: Geceleyin Bir Koşu, Evet İsyan, Erbain, Cinayetler Kitabı, Celladıma Gülümserken, Bir Yusuf Masalı, Rüya Tabirleri
• Deneme: Şiir Okuma Kılavuzu, Taşları Yemek Yasak, Tehdit Değil Teklif

➤ İsmet Özel hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Erdem Bayazıt (1939 - 2008)

• İkinci Yeni ile 80 kuşağı arasında kalan bir ara dönem şairidir. İslami Akımın önemli şairlerinden birisi olarak kabul edilir.
• Bayazıt; dini duyarlılığı yüksek, vicdanî sorumluluk içeren şiirler yazmıştır.
• Şiirlerinde Necip Fazıl Kısakürek ve Sezai Karakoç etkisi görülür. 
• Özellikle Sebep Ey kitabındaki şiirlerinde yiğitçe ve destansı bir söyleyiş hakimdir. 
• İlk dönem şiirlerinde biçim ve söyleyiş yönünden İkinci Yeni şiirinin etkisi görülse de anlaşılır olmaktan uzaklaşmaz. 
• "Sana, Bana, Vatanıma ve Ülkemin İnsanlarına Dair" şiiri ile ünlüdür.
• Şiir Kitapları: Sebep Ey, Risaleler, Gelecek Zaman Risalesi

➤ Erdem Bayazıt hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Cahit Zarifoğlu (1940-1987)

• İslamî duyarlılığın kendine özgü şairlerinden biridir. 
• Şiir, öykü, günlük, roman, deneme, masal ve tiyatro gibi birçok türde eser vermiştir. Bununla birlikte daha çok şairliğiyle tanınmıştır. 
• Şiirlerinde benlik, varoluş sorunu, Doğu-Batı çatışması, aşk, aile ve modernleşme gibi birçok konuyu ele almıştır. 
• Şiir anlayışı genel olarak iki dönemde ele alınır. İlk dönem eserlerinde İkinci Yeniyi hatırlatan oldukça kapalı bir anlatıma sahiptir. Bu dönem şiirlerini bireysel ve yoğun imgelerle yüklü bir şiir anlayışı ile yazar.
• İkici döneminde ise şiir onun için amaçtan çok bir araca dönüşecektir. Bu dönem şiirlerinde İslam dünyasındaki sorunlara dikkat çeker. 
• Şiir Kitapları: İşaret Çocukları, Yedi Güzel Adam, Menziller, Korku ve Yakarış

➤ Cahit Zarifoğlu hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

İlgili Sayfalar 

Saf (Öz) Şiir 

Millî Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir 

Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir 

Birinci Yeni Hareketi (Garip) 

Toplumcu Şiir Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şairler

Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şiir 

İkinci Yeni Hareketi

İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir 

1980 Sonrası Türk Şiiri