1980 Sonrası Türk Şiiri

  • 1980 sonrası Türk şiiri, İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiirden (1960 – 1970) farklı bir anlayışa sahiptir. 
  • Bu değişimdeki en önemli etken 12 Eylül askerî darbesidir. 80 öncesinde fazla politize olmuş toplum, 1980 sonrasında yerini apolitik bir nesle bırakır.
  • 80 öncesinde, şiiri daha çok ideolojisini ifade etmek için kullanan şairler, darbe sonrasında bir iç hesaplaşmaya girer. 
  • Bu hesaplaşmanın sonunda şiir araç olmaktan çıkıp amaca dönüşür.
  • Bu dönemde belirli bir akım, hareket, topluluk ya da öne çıkmış tek bir şiir anlayışı yoktur. 
  • İmgeci, anlatımcı, mistik, gelenekselci, folklorik/mitolojik, beatnik-marjinal, toplumcu ve yeni Garipçi şiir gibi birbirinden farklı şiir anlayışları görülür.
  • Sonuç olarak "çok seslilik" bu kuşağın en belirleyici özelliğidir.
  • Bu dönem şiirinde politik ve toplumsal sorunlar arka planda kalırken bireysel kaygılar öne çıkar. Genel olarak içe dönük, karamsar, bireyci bir anlayış hakimdir. 
  • Şairler, geleneklerden yararlanma yoluna gider. Türk şiirinde var olmuş gelenekleri tanımadan iyi bir şair olunamayacağı görüşü hakimdir. 1980'lerde imgeci, anlatımcı, folklorik, metafizik… hangi anlayışa bağlı olursa olsun şairlerin büyük çoğunluğu Türk şiirinin zengin birikiminden yararlanmanın yollarını aramıştır.
  • Şiilerde genel olarak içerikten çok yapı ve söyleyiş öne çıkar. 
  • İkinci Yeni şiirinde görülen uzak çağrışımlara ve imgeye yeniden dönülür. 
  • Bu dönemde kent kimliği ve şehirleşme tema olarak öne çıkar.
  • Bu dönem şairleri, sanat anlayışları farklı da olsa Yazko Edebiyat, Üç Çiçek, Şiir Atı, Poetika, Fanatik, Sombahar gibi dergiler çıkarak bir araya gelmiştir.
  • 1980 sonrasında öne çıkan şairler: Sedat Umran, Haydar Ergülen, Hüseyin Atlansoy, Küçük İskender, Murathan Mungan, Enis Batur, Lale Müldür, Sunay Akın, Roni Margulies, Metin Celal, Ahmet Erhan, Yaşar Miraç...
1980 Sonrası Türk Şiirinde Görülen Eğilimler
  1. İmgeci Şiir
  2. Mistik Şiir
  3. Gelenekselci Şiir
  4. Folklorik/Mitolojik Şiir
  5. Toplumcu Şiir
  6. Yeni Garipçi Şiir
  7. Beatnik-Marjinal Şiir
  8. Anlatımcı Şiir
Şairler

Sedat Umran (1925-2013)

  • Şiir anlayışı, "Saf Şiir" anlayışına yakındır.
  • Kendine has şiir diliyle özel bir yere sahiptir.
  • Şiirlerinde ölüm ve yalnızlık duyguları öne çıkar.
  • Türk edebiyatında "eşya şairi" olarak tanındı.
  • Gündelik hayatı ve ona ait nesneleri şiirlerinde ayrıntılı ve özgün bir biçimde ele aldı. 
  • Şiirlerinde güçlü bir ahenk ve akıcı bir anlatım vardır.
  • Şiirlerini hece ve serbest ölçüyle yazdı.
  • Şiir: Meşaleler, Leke, Gittin Taş Atarak Denizlerime, Kara Işıldak, Aynada Gün Doğumu, Parmak Uçlarımdaki Yangın, Altın Eşik, Sonsuzluk Atı (Bütün Şiirleri 1), Aşkın Kaması (Bütün Şiirleri 2)

 👉 Sedat Umran hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Haydar Ergülen (1956)
  • Şair ve deneme yazarı.
  • İmgeci şiirin bu dönemdeki güçlü temsilcilerinden biridir.
  • Şiirlerinde imgeleri incelikli ve ustalıklı bir dille işledi.
  • İçe dönük-bireysel bir şiir anlayışına sahiptir.
  • Şiir, ona göre insanın kendini arayışıdır.
  • Şiirlerinde modern şiirle geleneği (divan, halk) kaynaştırmaya çalışmıştır.
  • Şiir: Karşılığını Bulamamış Sorular, Sokak Prensesi, Sırat Şiirleri, Kabareden Emekli Bir KızKardeş, Eskiden Terzi, 40 Şiir ve Bir..., Hafıza, Karton Valiz, Ölüm Bir Skandal, Keder Gibi Ödünç, Yağmur Cemi, Üzgün Kediler Gazeli, Zarf, Sen Güneş Kokuyorsun Daha, İdilikler, Öyle Küçük Şeyler, Aşk Şiirleri Antolojisi
Hüseyin Atlansoy (1962)
  • Eskişehir Mihalıççık doğumludur. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji mezunudur. 
  • Şiirleri; Diriliş, Yönelişler, Yedi İklim, Bürde, Kayıtlar, İpek Dili, Dergâh, Kaşgar ve Hece gibi birçok dergide yayımlandı. 
  • Metafizik yönü ağır basan şiirler yazmıştır. 
  • Şiir kitaplarından bazıları: İntihar İlâcı, Balkon Çıkmazında Efendilik Tarihi, Şehir Konuşmaları, İlk Sözler, Kaçak Yolcu, Karşılama Töreni, Yarın Bekleyebilir, Gösteri Uçuşu...

  • Murathan Mungan (1955)
  • Şair, yazar, senarist.
  • Şiir, oyun ve öykülerinde masallardan, mitolojilerden, halk hikayelerinden, halk oyunlarından yararlandı.
  • Şiirlerinde farklı kültür, inanç ve yaşam biçimlerini ele aldı.
  • Eserlerinde toplumun her kesiminden kişilere, kimliklere yer verir.
  • 1980 sonrası Türk şiiri içinde folklorik/mitolojik şiir anlayışına yakındır.
  • Postmodern bir sanatçıdır.
  • Özellikle "metinlerarasılıksıkça başvurduğu bir tekniktir.
  • Şiir kitapları: Osmanlıya Dair Hikayat, Kum Saati, Sahtiyan, Yaz Sinemaları, Eski 45'likler, Mırıldandıklarım, Yaz Geçer, Oda Poster ve Şeylerin Kederi, Omayra, Metal, Oyunlar-İntiharlar-Şarkılar, Mürekkep Balığı, Başkalarının Gecesi, Doğduğum Yüzyıla Veda, Fazladan Bir Kitap, Erkekler İçin Divan, Timsah Sokak Şiirleri, Eteğimdeki Taşlar, Dağ, Bazı Yazlar Uzaktan Geçer, İkinci Hayvan, Gelecek, Solak Defterler
  • Öykü kitapları: Son İstanbul, Cenk Hikayeleri, Kırk Oda, Lâl Masallar, Kaf Dağının Önü, Üç Aynalı Kırk Oda, Çocuklar ve Büyükleri, Yabancı Hayvanlar, Yedi Mühür, Çador, Yedi Kapılı Kırk Oda, Kadından Kentler, Eldivenler Hikâyeler, Kibrit Çöpleri
  • Oyunları: Mahmud ile Yezida, Taziye, Geyikler Lanetler, Bir Garip Orhan Veli.
  • Film senaryoları: Dağınık Yatak, Başkasının Hayatı, Dört Kişilik Bahçe.
  • Roman: Yüksek Topuklar, Şairin Romanı
👉 Murathan Mungan hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Küçük İskender (1964-2019)
  • Şair, yazar, eleştirmen.
  • Asıl adı Derman İskender Över'dir.
  • Marjinal (aykırı) bir şair olarak tanındı (Beatnik-Marjinal).
  • Şiirlerinde toplum tarafından marjinal bulunan, ötelenen, aşağılanan, dışlanan insanları konu edindi.
  • Şiirlerinde kullandığı tıbbi terimler, argo-küfürlü sözcükler ve sisteme yönelttiği politik göndermeler üslubunu belirleyen önemli unsurlardır.
  • Şiir Kitapları: Gözlerim Sığmıyor Yüzüme, Erotika, Yirmi5 April, Periler Ölürken Özür Diler, Güzel Annemin Hayal Gücü, Suzidilara, Ciddiye Alındığım Kara Parçaları, Papağana Silah Çekme, Göz Yaşlarım Nal Sesleri, Bir Çift Siyah Deri Eldiven, İpucu Bırakma Sanatı, Bahname, Klarnet, Kahramanlar Ölü Doğar, Teklifsiz Serseri, Çürük Et Deposu, Bir Nedeni Yok Yalnızca Öptüm, Siyah Beyaz Denizatları, Bir Daha Bana Benzeme Angel, Dicle ile Fırat, Çok Ayıp Bir Şey Mutluluk, İskender’i Ben Öldürmedim, Karanlıkta Herkes Biraz Zencidir, Eski Kral Deposu, Lezzetli Tümörler Lokantası, Hasta Hayat Depoları, Ağır Abiler Orkestrası, The God Jr., Ölü Evinde Seks Partisi, Sarı Şey, Bu Defa Çok Fena, Bir Delinin Ot Defteri, Ali, Elli BelirsizMayıs GiremezÖlen Sevgilimin Şiir Defteri, İkinci Valiz.
👉 Küçük İskender hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Lale Müldür (1956)
  • Şair ve yazar.
  • İmgeye yaslanan soyut ve çok kültürlü bir şiir anlayışına sahiptir.
  • Şiirlerinde "metinlerarasılık" öne çıkar.
  • "Divanü Lûgat-it-Türk" adlı eseri metinlerarasılık açısından zengindir.
  • Şiirlerinde tarihe, coğrafyaya, antik çağ kültürlerine, kutsal metinlere, popüler kültüre göndermeler görülür.
  • Şiirde çok dillilikten yana olan sanatçı eserlerinde sık sık yabancı sözcüklere yer verir.
  • "Destina" adlı şiiri Yeni Türkü tarafından bestelenmiştir.
  • Şiir: Uzak Fırtına, Voyıcır 2 (ortak), Seriler Kitabı, Kuzey Defterleri, Buhurumeryem, Divanü Lûgat-it-Türk, Saatler/Geyikler, Anemon (Toplu Şiirler), Ultra-Zone’da Ultrason, Güneş Tutulması, Medine & Kavun Likörü (ortak), Siyah Sistanbul
  • Roman: Bizansiyya
  • Deneme: Anne, Ben Barbar mıyım?, Haller Leyla
Sunay Akın (1962)
"Bir an önce görülsün diye Akdeniz
Toroslarda ağaçlar hep çocuk kalır"
  • Şair, yazar, gazeteci, araştırmacı.
  • İstanbul Üniversitesi Fiziki Coğrafya bölümünden mezun oldu. 
  • Şiirleri 1984'de dergilerde yayımlanmaya başlar.
  • İlk şiir kitabını 1989’da Makiler adıyla çıkardı. 
  • Aynı yıl arkadaşlarıyla birlikte Yeni Yaprak ve bir yıl sonra Olmaz adlı şiir dergilerini çıkardı. Yeni Yaprak dergisi, bir anlamda, Orhan Veli'nin 1949'da başlayarak 28 sayı çıkarabildiği Yaprak dergisinin devamıdır.
  • Yeni Garipçi denilen bir şiir anlayışına sahiptir. 
  • Genellikle lirik şiirler yazan Akın'ın eserlerinde ince bir alay - yergi ve hüzün birlikte ele alınır.
  • Sunay Akın’ın 20 yılda 40’ı aşkın ülkedeki antikacılardan ve açık artırmalardan satın aldığı oyuncaklarla 23 Nisan 2005'te İstanbul Oyuncak Müzesini kurmuştur.
  • Örnek şiiri için tıklayınız!
  • Şiir Kitapları: Makiler, Antik Acılar, Kaza Süsü, Çorap Kaçığı, 62 Tavşanı
Roni Margulies (1955)
  • Yahudi asıllı, gazeteci, şair, yazar, çevirmen.
  • İstanbul doğumludur. Robert Kolejinden mezun olduktan sonra İngiltere'de farklı üniversitelerde eğitim gördü. Sonrasında iktisat üzerine doktora yapmıştır.
  • Anlatımcı şiir anlayışına sahiptir. 
  • Anlatımcı şiir; belli bir hikâyesi olan, olayın geçtiği mekanların tasvirlerine de yer veren, neden-sonuç ilişkisine dayalı şiir anlayışı.
  • Örnek şiiri için tıklayınız!
  • Şiir kitaplarından bazıları: Uzaklıklar, Her Rind Bilir, Ornitoloji, TK1980, Apollo Yılları...
İlgili Sayfalar
Saf (Öz) Şiir 
Millî Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir 
Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir 
Birinci Yeni Hareketi (Garip) 
Toplumcu Şiir Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şairler
Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şiir 
İkinci Yeni Hareketi
İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir 
1960 Sonrası Mistik Duyarlılık Şiiri 
1980 Sonrası Türk Şiiri 
Yararlanılan Kaynaklar
  • 1980 Sonrası Türk Şiirinde Divan Şiiri Nazım Şekillerinin Kullanımına Dair, Mümine Çakır 
  • 1980 Sonrası Türk Şiirinin Başlıca Tartışma Alanları, Fethi Demir 
  • 1980 Kuşağı Türk Şiirinde Poetik Bir Yönelim Olarak “Gelenekçilik” Aydoğan Kara

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretebilmemiz için hem "Takip Et" butonuna tıklayarak hem de yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.