Aşık Edebiyatı Sanatçıları Özet Anlatım
Köroğlu (16.yy)
- Saz şairi, destan kahramanı.
- Âşıkların piri olarak kabul edilmektedir.
- Yiğitliğin ve kavganın şairidir.
- Daha çok koçaklama türündeki şiirleriyle ünlüdür.
- Divan şiirinden ve tasavvuftan etkilenmemiştir.
- Şiirlerinde yiğitlik, savaş, aşk ve doğa sevgisi temalarını işlemiştir.
- Şiirlerini oldukça sade bir dille yazmıştır.
👉 Köroğlu hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Karacaoğlan (17.yy)
- Saz şairi.
- Elinde sazıyla Anadolu'da birçok yer gezen ozan daha çok gezdiği yerleri ve buralarda gördüğü güzelleri şiirine konu etmiştir.
- "Ölmeden bir dem sürmek" dizesi onun hayata bakışını özetler. ("dem sürmek" neşe içinde bir ömür sürmek anlamındadır.)
- Dilindeki sadelik ve akıcılık onun her dönemde sevilerek ve anlaşılarak okunmasını sağlamıştır.
- Benzetmeleri basit, kurgulardan ve hayallerden uzak, gerçek dünyadan alınmış, somut şeylerdir.
- Şiirlerinde maddî hazları ve güzellere düşkünlüğünü pervasızca dile getirmesi bakımından Lale Devri şairi Nedim (18.yy) ile büyük benzerlik gösterir.
- Karacaoğlan’ın şiirlerinde beşerî aşk dışında ayrılık, gurbet, tabiat, yoksulluk, zamandan şikâyet gibi konuları da işler.
- Türk edebiyatında, Karacaoğlan daha çok güzellemeleri ile tanınmaktadır.
👉 Karacaoğlan hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Kayıkçı Kul Mustafa (17.yy)
- Yeniçeri âşıklarındandır.
- Şiirleri, divan şiiri etkisinden uzaktır.
- Halk zevkine bağlı, sade ve doğal bir söyleyişe sahiptir.
- Kul Mustafa'yı önemli kılan katıldığı savaşlarda gördükleri yanında yaşadığı devrin tarihi ve sosyal birçok olayını ele alıp işlemesidir.
- Kayıkçı Kul Mustafa'nın şöhretinin yayılmasını sağlayan en önemli şiiri "Genç Osman Destanı"dır.
👉 Kayıkçı Kul Mustafa hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Aşık (17.yy)
- Saz şairi.
- Hayatı hakkında bilgi yoktur.
- Yeniçeri âşıklarından olduğu sanılmaktadır.
- Şiirlerinde savaş, kahramanlık, aşk, gurbet, ölüm vb. temalar görülür.
Aşık Ömer (17.yy)
- Bir ordu şairi olan Âşık Ömer, Konya doğumludur.
- Eline sazını alıp çok genç yaşlarda sefere çıkan Âşık Ömer’in uzun bir yaşamı olduğu ve çok gezdiği şiirlerinden anlaşılmaktadır.
- Saz şairleri arasında en çok şiiri olan odur (1500 - 2000).
- Dili diğer halk şairlerinden biraz ağırdır.
- Âşık Ömer, bir medrese eğitimi almamıştır. Buna rağmen Farsça ve Arapçayı öğrenmiş ve başta Fuzulî olmak üzere klasik edebiyatın önemli şairlerini okumuştur.
- Divan şiirinin etkisiyle yazmış olduğu tevhid, naat, gazel, kaside ve murabbaları vardır.
- Kusurları olsa da aruz veznini kullanmakta başarılıdır.
- Şiirlerini topladığı bir Divan'ı vardır.
- Âşık Ömer, hayatının son zamanlarında yazdığı Şairnâme isimli eserinde saz şairlerinin yanında divan şairlerine de yer vererek bu konudaki bilgisini ortaya koymuştur.
👉 Aşık Ömer hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Gevheri (17.yy)
- Saz şairi.
- Doğum yeri ve tarihi kesin değildir.
- 17.yüzyılın Karacaoğlan ve Aşık Ömer'le birlikte üç önemli saz şairinden biridir.
- Hayatı hakkındaki bilgiler kısıtlıdır.
- Medresede eğitim gördüğü düşünülen şairin hayatı daha çok İstanbul’da geçmiştir.
- Gezgin bir saz şairi değildir ancak görevleri nedeniyle zaman zaman İstanbul dışına çıktığı şiirlerinden anlaşılmaktadır.
- Hem hece hem aruzla şiirler yazmıştır.
- Koşma ve semâilerinde o dönemdeki halk Türkçesinin zenginlik ve incelikleri görülür.
- Divan şiiri nazım şekilleriyle ve aruzla yazdığı şiirlerinde ağır sayılabilecek bir Türkçe kullanmıştır.
- Asıl ününü âşık tarzı şiirleriyle kazanmıştır.
- Gevherî kendisinden sonra yetişen pek çok şairi etkilemiş ve bunlar tarafından üstat kabul edilmiştir.
- Bir iki şiiri dışında sosyal konulara pek yer vermez.
- Gevherî’nin şiirlerindeki en önemli tema aşktır. Bu ana tema içinde sevgili, rakip, ayrılık, kader ve çile önemli bir yer tutar.
- Gevheri'nin bazı şiirleri bestelenmiştir.
👉 Gevheri hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Ercişli Emrah (17.yy)
- Saz şairi, halk hikayesi kahramanı.
- Doğum ve ölüm tarihleri yanında doğum yeri de tam olarak tespit edilememiştir.
- Ercişli Emrah bâdeli bir aşıktır.
- Sadece hece ölçüsünü kullanmış, divan şiirinden etkilenmemiştir.
- Şiirleri sanat gösterme endişesinden uzaktır.
- Oldukça sade bir dil kullanan Ercişli'nin şiirlerinde bölge ağzıyla ilgili birçok sözcük yer almaktadır.
- Şiirlerinde genellikle aşk ve sevgi konusu işlemiştir.
- Onun yaşadığı aşk macerası etrafında meydana gelen Emrah ile Selvihan Hikâyesi Türk halk hikâyeleri içinde en sevilenlerin başında yer alır.
👉 Ercişli Emrah hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Levnî (18.yy)
- Minyatür sanatçısı, şair.
- Hem divan hem de âşık edebiyatı tarzında şiirler yazmıştır.
- Hem aruz hem hece ölçüsünü kullanmış, daha çok hecede başarılı olmuştur.
- Atasözlerini nazma çekmek Levnî ile başlamıştır.
- Âşık edebiyatı sahasındaki en ünlü eseri Atalar Sözü Destanı'dır.
Dadaloğlu (19.yy)
- Göçebe âşık.
- Türkmenlerin Avşar boyundandır.
- Osmanlı yönetimi tarafından yerleşik düzene geçmeye zorlanan göçebe Türkmenlerin sesi olmuştur.
- Çukurova ve Toroslarda yaşayan boyların iç çekişmeleri ve Osmanlı ile mücadelelerini konu alan koçaklama türündeki şiirleriyle ünlüdür.
- Şiirlerini oldukça sade bir Türkçe ile yazmıştır.
- Sadece hece ölçüsü ile yazmıştır.
- Divan şiirinden etkilenmemiştir.
- Şiirlerinde doğallık ve içtenlik ön plandadır.
👉 Dadaloğlu hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Dertli (19.yy)
- Saz şairi.
- Dertli de hem aruz hem hece vezniyle şiirler söylemişse de onun başarılı olduğu tür hece ölçüsüdür.
- Divan şiirinden ve tasavvuftan etkilenmiştir.
- Divan şiiri etkisiyle şiirlerinde Arapça, Farsça tamlamalar çokça görülür.
- Tasavvuf temalı şiirlerin yanı sıra sosyal konularda söylediği hiciv ve mizah içeren şiirleriyle tanınmıştır.
- Köyünden sazıyla çıkan Dertli, İstanbul, Konya, Mısır gibi birçok yerde bulunmuş ve zamanla Alevi-Bektaşi anlayışına yaklaşmıştır.
👉 Dertli hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Erzurumlu Emrah (19.yy)
- Saz şairi.
- Medrese eğitimi almıştır.
- Emrah gezdiği yerlerde birçok çırak yetiştirmiş ve adıyla anılan âşık kolunun kurucusu olmuştur.
- Hem tasavvuf hem de divan edebiyatına ilgi duymuştur.
- Özellikle divan şiiri etkisiyle yazdığı şiirlerinde dili ağırdır.
- Ona asıl şöhretini kazandıran hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerdir.
- Şiirlerindeki temel konular aşk, gurbet, ayrılıktır.
- Her şeyden önce bir aşk şairidir.
👉 Erzurumlu Emrah hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Seyrani (19.yy)
- Medrese eğitimi aldı.
- Taşlamaları ile ünlüdür.
- Seyrani'nin hiciv (taşlama) şairi olmasının yanında, kuvvetli bir hikmet şairidir.
- Bu nedenle düşüncelerini nasihat ifade eden ayet, hadis ya da atasözü ve deyimler (irsalimesel) ile destekler.
- Divan şiirinden etkilenmiştir.
- Daha çok hece ölçüsü olmak üzere aruz ile de şiirler söylemiştir.
👉 Seyrani hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Bayburtlu Zihni (19.yy)
- Hem halk hem divan tarzında şiirler yazmıştır.
- Divan tarzı şiirleri çok daha fazla olmasına rağmen âşık tarzında yazdığı şiirlerle meşhurdur.
- Özellikle Sergüzeştnâme adlı eserindeki destan ve koşmaları ile tanınmıştır.
- Şiirlerinde aruzu da heceyi de başarıyla kullanmıştır.
- Şiirlerinde döneminde yaşanan olaylara sıklıkla yer vermiştir.
- Daha çok içinde yaşadığı devirden ve karşılaştığı haksızlıklardan şikayet eden hicviyeleri ve memleket hasretini dile getiren koşmalarıyla dikkati çekmiştir.
- Dili, hece ile yazdığı şiirlerde kısmen sade iken aruzla yazdığı şiirlerinde yer yer Türkçe olmaktan çıkar.
👉 Bayburtlu Zihni hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Ruhsati (19.yy)
- Sivas'ın Kangal ilçesinin Deliktaş köyünde doğdu.
- Doğaçlama (irticalen) söyleyen ancak saz çalmayan bir aşıktır.
- Bâdeli bir âşıktır (bkz.bâdeli âşık).
- Şiirlerinin çoğunu hece ölçüsü ile söylemiştir.
- Birçok halk şairi gibi aruz ölçüsüyle yazdığı şiirlerinde pek başarılı olamamıştır.
- Sade bir dil kullanmıştır.
- Nakşibendi tarikatına mensup olan âşık, geleneğin dışına çıkarak dinî-tasavvufi içerikli şiirler de söylemiştir.
👉 Ruhsati hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Sümmânî (19, 20.yy)
- Bâdeli âşıktır.
- Şiirlerinde daha çok hece ölçüsünü kullanmıştır.
- Aruz vezniyle yazdığı az sayıdaki şiirde başarılı sayılmaz.
- Divan şiirinden ve tasavvuftan etkilenmiştir.
- Şiirlerinde daha çok aşk, ayrılık, hasret, ölüm, tabiat, din, zamandan şikayet, bazı tarihî ve mahallî olayları işlemiştir.
- Kendi adıyla anılan bir âşık kolunun kurucusudur.
👉 Sümmani hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
İlgili Sayfalar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretmemiz için yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.