Aşık Edebiyatı Sanatçıları Özet Anlatım

Köroğlu (16.yy)
  • Saz şairi, destan kahramanı.
  • Âşıkların piri olarak kabul edilmektedir.
  • Yiğitliğin ve kavganın şairidir.
  • Daha çok koçaklama türündeki şiirleriyle ünlüdür.
  • Divan şiirinden ve tasavvuftan etkilenmemiştir.
  • Şiirlerinde yiğitlik, savaş, aşk ve doğa sevgisi temalarını işlemiştir.
  • Şiirlerini oldukça sade bir dille yazmıştır.
👉 Köroğlu hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Karacaoğlan (17.yy) 
  • Saz şairi.
  • Elinde sazıyla Anadolu'da birçok yer gezen ozan daha çok gezdiği yerleri ve buralarda gördüğü güzelleri şiirine konu etmiştir.
  • "Ölmeden bir dem sürmek" dizesi onun hayata bakışını özetler. ("dem sürmek" neşe içinde bir ömür sürmek anlamındadır.)
  • Dilindeki sadelik ve akıcılık onun her dönemde sevilerek ve anlaşılarak okunmasını sağlamıştır.
  • Benzetmeleri basit, kurgulardan ve hayallerden uzak, gerçek dünyadan alınmış,  somut şeylerdir.
  • Şiirlerinde maddî hazları ve güzellere düşkünlüğünü pervasızca dile getirmesi bakımından Lale Devri şairi Nedim (18.yy) ile büyük benzerlik gösterir.
  • Karacaoğlan’ın şiirlerinde beşerî aşk dışında ayrılık, gurbet, tabiat, yoksulluk, zamandan şikâyet gibi konuları da işler.
  • Türk edebiyatında, Karacaoğlan daha çok güzellemeleri ile tanınmaktadır.
👉 Karacaoğlan hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Kayıkçı Kul Mustafa (17.yy) 
  • Yeniçeri âşıklarındandır.
  • Şiirleri, divan şiiri etkisinden uzaktır. 
  • Halk zevkine bağlı, sade ve doğal bir söyleyişe sahiptir.
  • Kul Mustafa'yı önemli kılan katıldığı savaşlarda gördükleri yanında yaşadığı devrin tarihi ve sosyal birçok olayını ele alıp işlemesidir.
  • Kayıkçı Kul Mustafa'nın şöhretinin yayılmasını sağlayan en önemli şiiri "Genç Osman  Destanı"dır.
👉 Kayıkçı Kul Mustafa hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Aşık (17.yy)
  • Saz şairi.
  • Hayatı hakkında bilgi yoktur.
  • Yeniçeri âşıklarından olduğu sanılmaktadır. 
  • Şiirlerinde savaş, kahramanlık, aşk, gurbet, ölüm vb. temalar görülür.
Aşık Ömer (17.yy) 
  • Bir ordu şairi olan Âşık Ömer, Konya doğumludur.
  • Eline sazını alıp çok genç yaşlarda sefere çıkan Âşık Ömer’in uzun bir yaşamı olduğu ve çok gezdiği şiirlerinden anlaşılmaktadır.
  • Saz şairleri arasında en çok şiiri olan odur (1500 - 2000).
  • Dili diğer halk şairlerinden biraz ağırdır.
  • Âşık Ömer, bir medrese eğitimi almamıştır. Buna rağmen Farsça ve Arapçayı  öğrenmiş ve başta Fuzulî olmak üzere klasik edebiyatın önemli şairlerini okumuştur.
  • Divan şiirinin etkisiyle yazmış olduğu tevhid, naat, gazel, kaside ve murabbaları vardır.
  • Kusurları olsa da aruz veznini kullanmakta başarılıdır.
  • Şiirlerini topladığı bir Divan'ı vardır.
  • Âşık Ömer, hayatının son zamanlarında yazdığı Şairnâme isimli eserinde saz şairlerinin yanında divan şairlerine de yer vererek bu konudaki bilgisini ortaya koymuştur.
👉 Aşık Ömer hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Gevheri (17.yy)  
  • Saz şairi. 
  • Doğum yeri ve tarihi kesin değildir. 
  • 17.yüzyılın Karacaoğlan ve Aşık Ömer'le birlikte üç önemli saz şairinden biridir. 
  • Hayatı hakkındaki bilgiler kısıtlıdır.
  • Medresede eğitim gördüğü düşünülen şairin hayatı daha çok İstanbul’da geçmiştir.
  • Gezgin bir saz şairi değildir ancak görevleri nedeniyle zaman zaman İstanbul dışına çıktığı şiirlerinden anlaşılmaktadır. 
  • Hem hece hem aruzla şiirler yazmıştır.
  • Koşma ve semâilerinde o dönemdeki halk Türkçesinin zenginlik ve incelikleri görülür.
  • Divan şiiri nazım şekilleriyle ve aruzla yazdığı şiirlerinde ağır sayılabilecek bir Türkçe kullanmıştır.
  • Asıl ününü âşık tarzı şiirleriyle kazanmıştır.
  • Gevherî kendisinden sonra yetişen pek çok şairi etkilemiş ve bunlar tarafından üstat kabul edilmiştir. 
  • Bir iki şiiri dışında sosyal konulara pek yer vermez.
  • Gevherî’nin şiirlerindeki en önemli tema aşktır. Bu ana tema içinde sevgili, rakip, ayrılık, kader ve çile önemli bir yer tutar. 
  • Gevheri'nin bazı şiirleri bestelenmiştir. 
👉 Gevheri hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Ercişli Emrah (17.yy)  
  • Saz şairi, halk hikayesi kahramanı. 
  • Doğum ve ölüm tarihleri yanında doğum yeri de tam olarak tespit edilememiştir. 
  • Ercişli Emrah bâdeli bir aşıktır. 
  • Sadece hece ölçüsünü kullanmış, divan şiirinden etkilenmemiştir. 
  • Şiirleri sanat gösterme endişesinden uzaktır. 
  • Oldukça sade bir dil kullanan Ercişli'nin şiirlerinde bölge ağzıyla ilgili birçok sözcük yer almaktadır. 
  • Şiirlerinde genellikle aşk ve sevgi konusu işlemiştir. 
  • Onun yaşadığı aşk macerası etrafında meydana gelen Emrah ile Selvihan Hikâyesi Türk halk hikâyeleri içinde en sevilenlerin başında yer alır.
👉 Ercişli Emrah hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Levnî (18.yy)
  • Minyatür sanatçısı, şair.
  • Hem divan hem de âşık edebiyatı tarzında şiirler yazmıştır.
  • Hem aruz hem hece ölçüsünü kullanmış, daha çok hecede başarılı olmuştur.
  • Atasözlerini nazma çekmek Levnî ile başlamıştır.
  • Âşık edebiyatı sahasındaki en ünlü eseri Atalar Sözü Destanı'dır.
Dadaloğlu (19.yy)  
  • Göçebe âşık.
  • Türkmenlerin Avşar boyundandır. 
  • Osmanlı yönetimi tarafından yerleşik düzene geçmeye zorlanan göçebe Türkmenlerin sesi olmuştur. 
  • Çukurova ve Toroslarda yaşayan boyların iç çekişmeleri ve Osmanlı ile mücadelelerini konu alan koçaklama türündeki şiirleriyle ünlüdür. 
  • Şiirlerini oldukça sade bir Türkçe ile yazmıştır. 
  • Sadece hece ölçüsü ile yazmıştır.
  • Divan şiirinden etkilenmemiştir.
  • Şiirlerinde doğallık ve içtenlik ön plandadır. 
👉 Dadaloğlu hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
 Dertli (19.yy) 
  • Saz şairi.
  • Dertli de hem aruz hem hece vezniyle şiirler söylemişse de onun başarılı olduğu tür hece ölçüsüdür.
  • Divan şiirinden ve tasavvuftan etkilenmiştir.
  • Divan şiiri etkisiyle şiirlerinde Arapça, Farsça tamlamalar çokça görülür.
  • Tasavvuf temalı şiirlerin yanı sıra sosyal konularda söylediği hiciv ve mizah içeren şiirleriyle tanınmıştır.
  • Köyünden sazıyla çıkan Dertli, İstanbul, Konya, Mısır gibi birçok yerde bulunmuş ve zamanla Alevi-Bektaşi anlayışına yaklaşmıştır.
👉 Dertli hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Erzurumlu Emrah (19.yy)  
  • Saz şairi.
  • Medrese eğitimi almıştır. 
  • Emrah gezdiği yerlerde birçok çırak yetiştirmiş ve adıyla anılan âşık kolunun kurucusu olmuştur. 
  • Hem tasavvuf hem de divan edebiyatına ilgi duymuştur.
  • Özellikle divan şiiri etkisiyle yazdığı şiirlerinde dili ağırdır.
  • Ona asıl şöhretini kazandıran hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerdir.
  • Şiirlerindeki temel konular aşk, gurbet, ayrılıktır. 
  • Her şeyden önce bir aşk şairidir.
👉 Erzurumlu Emrah hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Seyrani (19.yy)  
  • Medrese eğitimi aldı.
  • Taşlamaları ile ünlüdür.
  • Seyrani'nin hiciv (taşlama) şairi olmasının yanında, kuvvetli bir hikmet şairidir.
  • Bu nedenle düşüncelerini nasihat ifade eden ayet, hadis ya da atasözü ve deyimler (irsalimeselile destekler.
  • Divan şiirinden etkilenmiştir.
  • Daha çok hece ölçüsü olmak üzere aruz ile de şiirler söylemiştir.
👉 Seyrani hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Bayburtlu Zihni (19.yy) 
  • Hem halk hem divan tarzında şiirler yazmıştır.
  • Divan tarzı şiirleri çok daha fazla olmasına rağmen âşık tarzında yazdığı şiirlerle meşhurdur.
  • Özellikle Sergüzeştnâme adlı eserindeki destan ve koşmaları ile tanınmıştır.
  • Şiirlerinde aruzu da heceyi de başarıyla kullanmıştır.
  • Şiirlerinde döneminde yaşanan olaylara sıklıkla yer vermiştir.
  • Daha çok içinde yaşadığı devirden ve karşılaştığı haksızlıklardan şikayet eden hicviyeleri ve memleket hasretini dile getiren koşmalarıyla dikkati çekmiştir.
  • Dili, hece ile yazdığı şiirlerde kısmen sade iken aruzla yazdığı şiirlerinde yer yer Türkçe olmaktan çıkar.
👉 Bayburtlu Zihni hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Ruhsati (19.yy)  
  • Sivas'ın Kangal ilçesinin Deliktaş köyünde doğdu.
  • Doğaçlama (irticalen) söyleyen ancak saz çalmayan bir aşıktır. 
  • Bâdeli bir âşıktır (bkz.bâdeli âşık).
  • Şiirlerinin çoğunu hece ölçüsü ile söylemiştir.
  • Birçok halk şairi gibi aruz ölçüsüyle yazdığı şiirlerinde pek başarılı olamamıştır. 
  • Sade bir dil kullanmıştır.
  • Nakşibendi tarikatına mensup olan âşık, geleneğin dışına çıkarak dinî-tasavvufi içerikli şiirler de söylemiştir.
👉 Ruhsati hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Sümmânî (19, 20.yy)  
  • Bâdeli âşıktır.
  • Şiirlerinde daha çok hece ölçüsünü kullanmıştır.
  • Aruz vezniyle yazdığı az sayıdaki şiirde başarılı sayılmaz.
  • Divan şiirinden ve tasavvuftan etkilenmiştir.
  • Şiirlerinde daha çok aşk, ayrılık, hasret, ölüm, tabiat, din, zamandan şikayet, bazı tarihî ve mahallî olayları işlemiştir.
  • Kendi adıyla anılan bir âşık kolunun kurucusudur.
👉 Sümmani hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
İlgili Sayfalar

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Desteğiniz bizim için önemli. Daha iyi içerikler üretmemiz için yorumlarınızla bize destek olabilirsiniz. Ayrıca sayfaya daha rahat ulaşmak için sayfamızı sık kullanılanlar klasörüne eklemeyi unutmayınız.