Aşık Edebiyatı Sanatçıları Özet Anlatım

Köroğlu (16.yy)

• Saz şairi, destan kahramanı.
• Âşıkların piri olarak kabul edilmektedir.
• Yiğitliğin ve kavganın şairidir.
• Daha çok koçaklama türündeki şiirleriyle ünlüdür.
• Divan şiirinden ve tasavvuftan etkilenmemiştir.
• Şiirlerinde yiğitlik, savaş, aşk ve doğa sevgisi temalarını işlemiştir.
• Şiirlerini oldukça sade bir dille yazmıştır.

👉 Köroğlu hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Karacaoğlan (17.yy) 

• Saz şairi.
• Elinde sazıyla Anadolu'da birçok yer gezen ozan daha çok gezdiği yerleri ve buralarda gördüğü güzelleri şiirine konu etmiştir.
• "Ölmeden bir dem sürmek" dizesi onun hayata bakışını özetler. ("dem sürmek" neşe içinde bir ömür sürmek anlamındadır.)
• Dilindeki sadelik ve akıcılık onun her dönemde sevilerek ve anlaşılarak okunmasını sağlamıştır.
• Benzetmeleri basit, kurgulardan ve hayallerden uzak, gerçek dünyadan alınmış,  somut şeylerdir.
• Şiirlerinde maddî hazları ve güzellere düşkünlüğünü pervasızca dile getirmesi bakımından Lale Devri şairi Nedim (18.yy) ile büyük benzerlik gösterir.
• Karacaoğlan’ın şiirlerinde beşerî aşk dışında ayrılık, gurbet, tabiat, yoksulluk, zamandan şikâyet gibi konuları da işler.
• Türk edebiyatında, Karacaoğlan daha çok güzellemeleri ile tanınmaktadır.

👉 Karacaoğlan hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Kayıkçı Kul Mustafa (17.yy) 

• Yeniçeri âşıklarındandır.
• Şiirleri, divan şiiri etkisinden uzaktır. 
• Halk zevkine bağlı, sade ve doğal bir söyleyişe sahiptir.
• Kul Mustafa'yı önemli kılan katıldığı savaşlarda gördükleri yanında yaşadığı devrin tarihi ve sosyal birçok olayını ele alıp işlemesidir.
• Kayıkçı Kul Mustafa'nın şöhretinin yayılmasını sağlayan en önemli şiiri "Genç Osman  Destanı"dır.

👉 Kayıkçı Kul Mustafa hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Aşık (17.yy)

• Saz şairi.
• Hayatı hakkında bilgi yoktur.
• Yeniçeri âşıklarından olduğu sanılmaktadır. 
• Şiirlerinde savaş, kahramanlık, aşk, gurbet, ölüm vb. temalar görülür.

👉 Âşık hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Aşık Ömer (17.yy) 

• Bir ordu şairi olan Âşık Ömer, Konya doğumludur.
• Eline sazını alıp çok genç yaşlarda sefere çıkan Âşık Ömer’in uzun bir yaşamı olduğu ve çok gezdiği şiirlerinden anlaşılmaktadır.
• Saz şairleri arasında en çok şiiri olan odur (1500 - 2000).
• Dili diğer halk şairlerinden biraz ağırdır.
• Âşık Ömer, bir medrese eğitimi almamıştır. Buna rağmen Farsça ve Arapçayı  öğrenmiş ve başta Fuzulî olmak üzere klasik edebiyatın önemli şairlerini okumuştur.
• Divan şiirinin etkisiyle yazmış olduğu tevhid, naat, gazel, kaside ve murabbaları vardır.
• Kusurları olsa da aruz veznini kullanmakta başarılıdır.
• Şiirlerini topladığı bir Divan'ı vardır.
• Âşık Ömer, hayatının son zamanlarında yazdığı Şairnâme isimli eserinde saz şairlerinin yanında divan şairlerine de yer vererek bu konudaki bilgisini ortaya koymuştur.

👉 Aşık Ömer hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Gevheri (17.yy)  

• Saz şairi. 
• Doğum yeri ve tarihi kesin değildir. 
• 17.yüzyılın Karacaoğlan ve Aşık Ömer'le birlikte üç önemli saz şairinden biridir. 
• Hayatı hakkındaki bilgiler kısıtlıdır.
• Medresede eğitim gördüğü düşünülen şairin hayatı daha çok İstanbul’da geçmiştir.
• Gezgin bir saz şairi değildir ancak görevleri nedeniyle zaman zaman İstanbul dışına çıktığı şiirlerinden anlaşılmaktadır. 
• Hem hece hem aruzla şiirler yazmıştır.
• Koşma ve semâilerinde o dönemdeki halk Türkçesinin zenginlik ve incelikleri görülür.
• Divan şiiri nazım şekilleriyle ve aruzla yazdığı şiirlerinde ağır sayılabilecek bir Türkçe kullanmıştır.
• Asıl ününü âşık tarzı şiirleriyle kazanmıştır.
• Gevherî kendisinden sonra yetişen pek çok şairi etkilemiş ve bunlar tarafından üstat kabul edilmiştir. 
• Bir iki şiiri dışında sosyal konulara pek yer vermez.
• Gevherî’nin şiirlerindeki en önemli tema aşktır. Bu ana tema içinde sevgili, rakip, ayrılık, kader ve çile önemli bir yer tutar. 
• Gevheri'nin bazı şiirleri bestelenmiştir. 

👉 Gevheri hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Ercişli Emrah (17.yy)  

• Saz şairi, halk hikayesi kahramanı. 
• Doğum ve ölüm tarihleri yanında doğum yeri de tam olarak tespit edilememiştir. 
• Ercişli Emrah bâdeli bir aşıktır. 
• Sadece hece ölçüsünü kullanmış, divan şiirinden etkilenmemiştir. 
• Şiirleri sanat gösterme endişesinden uzaktır. 
• Oldukça sade bir dil kullanan Ercişli'nin şiirlerinde bölge ağzıyla ilgili birçok sözcük yer almaktadır. 
• Şiirlerinde genellikle aşk ve sevgi konusu işlemiştir. 
• Onun yaşadığı aşk macerası etrafında meydana gelen Emrah ile Selvihan Hikâyesi Türk halk hikâyeleri içinde en sevilenlerin başında yer alır.

👉 Ercişli Emrah hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Levnî (18.yy)

• Minyatür sanatçısı, şair.
• Hem divan hem de âşık edebiyatı tarzında şiirler yazmıştır.
• Hem aruz hem hece ölçüsünü kullanmış, daha çok hecede başarılı olmuştur.
• Atasözlerini nazma çekmek Levnî ile başlamıştır.
• Âşık edebiyatı sahasındaki en ünlü eseri Atalar Sözü Destanı'dır.

👉 Levnî hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız. 

Dadaloğlu (19.yy)  

• Göçebe âşık.
• Türkmenlerin Avşar boyundandır. 
• Osmanlı yönetimi tarafından yerleşik düzene geçmeye zorlanan göçebe Türkmenlerin sesi olmuştur. 
• Çukurova ve Toroslarda yaşayan boyların iç çekişmeleri ve Osmanlı ile mücadelelerini konu alan koçaklama türündeki şiirleriyle ünlüdür. 
• Şiirlerini oldukça sade bir Türkçe ile yazmıştır. 
• Sadece hece ölçüsü ile yazmıştır.
• Divan şiirinden etkilenmemiştir.
• Şiirlerinde doğallık ve içtenlik ön plandadır. 

👉 Dadaloğlu hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

 Dertli (19.yy) 

• Saz şairi.
• Dertli de hem aruz hem hece vezniyle şiirler söylemişse de onun başarılı olduğu tür hece ölçüsüdür.
• Divan şiirinden ve tasavvuftan etkilenmiştir.
• Divan şiiri etkisiyle şiirlerinde Arapça, Farsça tamlamalar çokça görülür.
• Tasavvuf temalı şiirlerin yanı sıra sosyal konularda söylediği hiciv ve mizah içeren şiirleriyle tanınmıştır.
• Köyünden sazıyla çıkan Dertli, İstanbul, Konya, Mısır gibi birçok yerde bulunmuş ve zamanla Alevi-Bektaşi anlayışına yaklaşmıştır.

👉 Dertli hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Erzurumlu Emrah (19.yy)  

• Saz şairi.
• Medrese eğitimi almıştır. 
• Emrah gezdiği yerlerde birçok çırak yetiştirmiş ve adıyla anılan âşık kolunun kurucusu olmuştur. 
• Hem tasavvuf hem de divan edebiyatına ilgi duymuştur.
• Özellikle divan şiiri etkisiyle yazdığı şiirlerinde dili ağırdır.
• Ona asıl şöhretini kazandıran hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerdir.
• Şiirlerindeki temel konular aşk, gurbet, ayrılıktır. 
• Her şeyden önce bir aşk şairidir.

👉 Erzurumlu Emrah hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Seyrani (19.yy)  

• Medrese eğitimi aldı.
• Taşlamaları ile ünlüdür.
• Seyrani'nin hiciv (taşlama) şairi olmasının yanında, kuvvetli bir hikmet şairidir.
• Bu nedenle düşüncelerini nasihat ifade eden ayet, hadis ya da atasözü ve deyimler (irsalimesel) ile destekler.
• Divan şiirinden etkilenmiştir.
• Daha çok hece ölçüsü olmak üzere aruz ile de şiirler söylemiştir.

👉 Seyrani hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Bayburtlu Zihni (19.yy) 

• Hem halk hem divan tarzında şiirler yazmıştır.
• Divan tarzı şiirleri çok daha fazla olmasına rağmen âşık tarzında yazdığı şiirlerle meşhurdur.
• Özellikle Sergüzeştnâme adlı eserindeki destan ve koşmaları ile tanınmıştır.
• Şiirlerinde aruzu da heceyi de başarıyla kullanmıştır.
• Şiirlerinde döneminde yaşanan olaylara sıklıkla yer vermiştir.
• Daha çok içinde yaşadığı devirden ve karşılaştığı haksızlıklardan şikayet eden hicviyeleri ve memleket hasretini dile getiren koşmalarıyla dikkati çekmiştir.
• Dili, hece ile yazdığı şiirlerde kısmen sade iken aruzla yazdığı şiirlerinde yer yer Türkçe olmaktan çıkar.

👉 Bayburtlu Zihni hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Ruhsati (19.yy)  

• Sivas'ın Kangal ilçesinin Deliktaş köyünde doğdu.
• Doğaçlama (irticalen) söyleyen ancak saz çalmayan bir aşıktır. 
• Bâdeli bir âşıktır (bkz.bâdeli âşık).
• Şiirlerinin çoğunu hece ölçüsü ile söylemiştir.
• Birçok halk şairi gibi aruz ölçüsüyle yazdığı şiirlerinde pek başarılı olamamıştır. 
• Sade bir dil kullanmıştır.
• Nakşibendi tarikatına mensup olan âşık, geleneğin dışına çıkarak dinî-tasavvufi içerikli şiirler de söylemiştir.

👉 Ruhsati hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Sümmânî (19, 20.yy)  

• Bâdeli âşıktır.
• Şiirlerinde daha çok hece ölçüsünü kullanmıştır.
• Aruz vezniyle yazdığı az sayıdaki şiirde başarılı sayılmaz.
• Divan şiirinden ve tasavvuftan etkilenmiştir.
• Şiirlerinde daha çok aşk, ayrılık, hasret, ölüm, tabiat, din, zamandan şikayet, bazı tarihî ve mahallî olayları işlemiştir.
• Kendi adıyla anılan bir âşık kolunun kurucusudur.

👉 Sümmani hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

İlgili Sayfalar

👉 Aşık Edebiyatı Genel Özellikleri

👉 Badeli Aşık Nedir?

👉 Leb Değmez

👉 Atışma Örneği