Divan Şiiri 15.yy

Fatih Sultan Mehmet
(Avni)

• 15. yüzyılda divan şiiri büyük ölçüde kuruluşunu tamamlamıştır.
• Anadolu'da Türk birliğinin kurulması ve özellikle İstanbul'un fethiyle (1453) Osmanlı sarayı ve İstanbul kültürel açıdan da bir cazibe merkezi hâline gelmiştir.
• Bu dönemde, şairleri korumanın yanı sıra kendileri de şiir yazan padişahlar vardır. Fatih Sultan Mehmet, Avni; II. Bayezid ise Adli mahlasıyla şiirler yazmıştır.
• Bu asrın Anadolu'daki üç büyük şairi Şeyhi mesnevi, Ahmet Paşa kaside, Necati ise gazelleriyle öne çıkar.

Ahmet Dai ( ? - ? ) 

• Divan şiirinin kurucuları arasında kabul edilir.
• Çeşitli konularda -çoğu tercüme- birçok eser vermiştir.
• Şiirlerinde kulağa hoş gelen, akıcı ve anlaşılır bir dil kullanmıştır.
• Türkçe ve Farsça olmak üzere iki divanı vardır.
• "Teressül" adlı eseri mektup türlerini, yazışma kurallarını anlatan mensur bir eserdir. Eser bilinen ilk Türkçe inşa (düzyazı) kitabıdır. 
• En önemli eseri Çengnâme adlı alegorik mesnevidir.

👉 Ahmet Dai hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Şeyhî (1373? - 1431?)

• 15. yüzyılın en güçlü divan şairidir. 
• Aynı zamanda bir tabip olan şairin üç eseri bilinmektedir: Divan, Harname ve bir tercüme olan Hüsrev ü Şirin.
• Harname (alegorik, hiciv, fabl, mesnevi): Öküzlere özenen bir eşeğin hikayesidir. Eser 126 beyitlik küçük bir mesnevidir. 
• Hüsrev ü Şirin (mesnevi):II. Murat'ın isteği ile yazılan eser 6944 beyittir. Esas hikâye 11 bölümdür. Eser Nizamî’nin aynı addaki mesnevisinin tercümesidir. İran hükümdarı Hürmüz’ün oğlu ile Ermeni meliki Mehin Banu’nun yeğeni Şirin arasındaki aşk macerasını işler.

👉 Şeyhî hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Ahmet Paşa (? - 1497)

• 15. yüzyılın Şeyhi’den (öl. 1431) sonraki en güçlü divan şairidir.
• Yaşadığı dönemde Sultânü'ş-şuarâ (şairlerin sultanı) olarak anıldı.
• Gerek çağdaşı gerekse kendisinden sonra gelen şairler üzerinde etkili oldu.
• Gazel özellikle de kaside türünde öne çıktı.
• Açık, temiz ve zarif bir Türkçe kullandı. 
• İnce ve zengin bir hayal gücüne sahiptir.
• Tasavvufla ilgilenmemiştir.
• Nazire çığırını açan şairdir. 
• Eseri: Divan

👉 Ahmet Paşa hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Necati ( ? - 1509)

• 15. asrın sade bir Türkçe ile gazeller söyleyen şairidir. 
• Yaşadığı çağda Türkçeye gerçek değerini vermiş ve Türkçeyi bir şiir dili olarak başarıyla kullanmıştır.
• Latîfî'nin tezkiresinde yazdığına göre Necâtî şiirde atasözü söylemeyi olgunluğa eriştiren, gazel tarzında yeni bir çığır açan ve kendisinden önceki şairlerin üslubunu hükümsüz bırakan bir şairdir.
• Fuzuli ve Baki gibi büyük şairler onun şiirlerine nazireler söylemiştir.
• Şairin elde bulunan tek eseri Divan'ıdır.

👉 Necati ile ilgili ayrıntılı bilgi için tıklayınız! 

 Hamdullah Hamdi (1449? - 1503)

• Hamse sahibi, divan şairi.
• Anadolu sahasındaki ilk hamse ona aittir.
• Hamdi Çelebi olarak da tanınan şairin asıl adı Muhammed Hamdullah’tır. 
• Babası, Fatih Sultan Mehmet’in hocası Akşemseddin’dir. 
• Birçok divan şairinin aksine Hamdi, divanında padişaha veya herhangi bir devlet büyüğüne övgüde bulunmamıştır. 
• Divanındaki şiirleri genel olarak lirik bir söyleyişe sahiptir. Bu nedenle mutasavvıf-şair olarak kabul edilmez. 
• Özellikle Yusuf u Züleyha mesnevisi ile ünlüdür. Yusuf ile Züleyha hikayesi edebiyatımızda Şeyyad Hamza, Taşlıcalı Yahya gibi birçok şair tarafından yazılmıştır ancak bu mesnevilerin en ünlüsü Hamdullah Hamdi'ye aittir.
• Eserleri: Divan / Mesnevileri: Yusuf u Züleyha, Mecnun u Leyla, Ahmediyye, Tuhfetü'l-uşşak, Kıyafetname

👉 Hamdullah Hamdi hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Süleyman Çelebi (1351 - 1422)

• Mevlit şairi.
• Bursa Ulu Camii'nde imamlık yaparken yazdığı Vesiletü'n Necat (Kurtuluş Vesilesi) isimli eseriyle tanınmış ve sevilmiştir. 
• Vesiletü'n Necat, halk arasında Mevlit olarak bilinir.
• Birçok dile çevrilen eser, 1409'da yazılmıştır (15.yüzyıl eseri)
• Vesiletü'n Necat; doğum, sünnet, askere gönderme, evlenme, ölüm gibi özel merasimlerinde mevlithanlar tarafından musiki eşliğinde icra edilir.
• Eserin içinde kaside şeklinde yazılmış şiirler olsa da Mevlit bir mesnevidir.
• Aruzun "fâilâtün fâilâtün fâilün" kalıbıyla yazılan eser 768 beyittir.

👉 Süleyman Çelebi hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Ali Şîr Nevaî (1441 - 1501) 

• 15.yüzyıl divan şairi, yazar, âlim, devlet adamı. 
• Çağatay edebiyatının (Doğu Türkçesi) kurucu ismidir. 
• Nevâî sadece Çağatay edebiyatının değil bütün Türk edebiyatının önde gelen sanatçılarından biridir.
• Divan şiirine millî ve mahallî unsurlar kazandırmıştır. 
• Türkçe eserlerinde Nevâî, Farsça şiirlerinde ise Fânî olmak üzere iki mahlası vardır. 
• Canlı ve ahenkli bir üsluba sahiptir.
• Çağatay Türkçesinin en güzel tuyuğ örneklerini de vermiştir.
• Türk edebiyatının ilk hamse yazarıdır.
• İlk şuara tezkiresi de ona aittir (Mecalisü'n Nefais).
• En önemli eseri Türkçenin Farsçaya karşı üstünlüğünü kanıtlamaya çalıştığı  Muhakemetü'l Lugateyn adlı eseridir.
• Şiirleri dışında tarih, hal tercümesi, tezkire, müzik, aruz gibi farklı konu ve türlerde yazdığı birçok eseri vardır.

👉 Ali Şir Nevai hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

İlgili Sayfalar

• Divan Şiiri 13 ve 14.yy.

• Divan Şiiri 16.yy

• Divan Şiiri 17.yy

• Divan Şiiri 18.yy

• Divan Şiiri 19.yy