Divan Edebiyatı Çıkmış Sorular 3 (2013 - 2023)

1. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? (2013)

A) Türk edebiyatındaki ilk şairler tezkiresi, Ali Şir Nevai’nin XV. yüzyılın sonlarına doğru Çağatay Türkçesiyle yazdığı Mecalisü’n Nefais’tir.
B) Garibname adlı büyük mesnevisiyle tanınan Âşık Paşa, devrinin önemli düşünürlerinden biridir.
C) Divan sahibi olan Ahmedî’nin en iyi bilinen eserlerinden biri de İskendername’dir.
D) Şeyhî’nin başlıca edebî eserleri; Hüsrev ü Şirin, Divan ve Harname’dir.
E) Gülşehrî’nin Çengname adlı eseri, hem dil hem de üslup yönünden devrinin önemli eserlerinden biridir.

I. Beng ü Bade
II. Leylâ vü Mecnun
III. Şikâyetname
IV. Rind ü Zahid
V. Şah u Geda
VI. Hadikatü’s-süeda
2. Yukarıda verilen eserlerden hangileri türü bakımından diğerlerinden farklıdır? (2013)
A) I. ve II.     B) I. ve VI.     C) III. ve VI.     D) IV. ve V.     E) V. ve VI.

3.Aşağıdakilerden hangisi, divan şiiriyle halk şiirinin birbirine yaklaştığının göstergelerinden biri değildir? (2013)
A) Nedim ve Şeyh Galip’in hece vezni ile şiir yazması
B) Gevherî’nin aruz vezniyle şiirler kaleme alması
C) Bazı halk şairlerinin divan tertip etmesi
D) Halk ve divan şairlerinin mahlas kullanması
E) Benzer mazmunların kullanılması

I. Beş mesneviden oluşan eserlerin genel adı
II. Divan edebiyatında ünlü kişilerin biyografilerini ve sanatçı kişiliklerini anlatıp çalışmalarını örneklendiren eserler
III. Halk edebiyatındaki mâniye benzeyen, aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla yazılan nazım biçimi
IV. Uzun okunması gereken bir heceyi vezin gereği kısa okuma
V. Kasidelerde methiye bölümlerine geçişi sağlayan beyit
4. Divan edebiyatı ile ilgili aşağıdaki terimlerden hangisinin tanımı yukarıda verilmemiştir? (2013)
A) Hamse B)Girizgâh C)Tuyuğ D)Tezkire E)İmale

5. Aşağıda ayraç içinde verilen terimlerden hangisi, birlikte verildiği açıklamaya uygun değildir? (2013)
A)Uyaklı beyit (Musarra)
B)Gazel ve kasidelerde ilk beyit (Matla)
C)Bir gazelin en güzel beyti (Şah beyit)
D)Özlü ve güzel anlamlı beyit (Taç beyit)
E)Gazellerde şairin adının geçtiği beyit (Mahlas beyti)

Her sanatçı önceleri başkalarını taklit eder. Fakat sonra gerek dünya görüşü gerekse sanat gücüyle kendine özgü bir üsluba kavuşur ve taklitten kurtulur.
6.Bu parçada dile getirilenler divan şairi açısından değerlendirildiğinde aşağıdaki kavramlardan hangisi, divan şairinin “taklit” dönemi için kullanılabilecek bir kavramdır? (2013)
A)Nazire   B)Tercüme   C)Caize   D)Şerh   E)Haşiye

Divan şiirinde en çok kullanılan nazım şekli gazeldir. Bu nazım şekli daha çok “aşk” kavramıyla özdeşleşmiş olsa da “hikmet, tasavvuf, rintlik, neşe” gibi pek çok temayı dile getirmede de kullanılmıştır.
7.Buna göre, aşağıdaki beyitlerin hangisinde âşıkane duygu ve düşüncelerin dile getirildiği söylenemez? (2014)
A)Ol gün kanı ki gün gibi sûzân idim sana
Olsan revân sâye-i bîcân idim sana
B)Ey Necâtî yürü sabreyle elinden ne gelir
Hûblar cevr ü cefâyı kime öğretmediler
C) Gözü meyhâne-i nâz ü kaşı mihrâb-ı niyâz
Yaraşır her ne kadar etse niyâz ehline nâz
D)Gül istedim diken oldu yârim ne çâre kılam
Meger libâs-ı hayâtımı pâre pâre kılam
E)El verse safâ fırsatı fevt eyleme bir dem
Dünyâ ona değmez ki cefâsın çeke âdem

Meded meded bu cihânın yıkıldı bir yanı
Ecel Celâlileri aldı Mustafâ Hân’ı

Tolundı mihr-i cemâli bozıldı erkânı
Vebâle koydular âl ile Âl-i Osmânı

8. Kanuni Sultan Süleyman’ın oğlu Şehzade Mustafa’nın öldürülmesini anlatan ve yukarıda ilk iki beyti verilen mersiye, divan şiiriyle ilgili olarak aşağıda verilen özelliklerden hangisiyle örtüşmemektedir? (2014)
A)Sosyal konulardan uzak durması
B)Belli mazmunlara yer vermesi
C)Aruz veznini kullanması
D)Sanatlı bir dille yazılması
E)Belirli nazım şekillerini kullanması

---- Lale Devri’nin İstanbul’unu yansıtan şiirlerinde dış dünyadan aldıklarını; duyduğu, gözlemlediği gibi aktarmaya çalışır. Gazel ve kasidelerinin yanında ---- nazım biçimini tercih etmesi; yaşama sevincini içinde duyan, hor görülen geçici dünya zevklerini tatmayı amaçlayan bir yaradılışın doğal sonucudur.
9.Bu parçada boş bırakılan yerlere, aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir? (2014)
A) Baki – murabba 
B) Fuzuli – mesnevi 
C) Şeyh Galip – şarkı 
D) Nedim – şarkı 
E) Nefî – mesnevi

10.Tezkire ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? (2014)
A) Dönemin şairlerinin biyografisine yer verilir.
B) Şairlerin şiirlerinden örneklere rastlamak mümkündür.
C) Yer yer şiirle ilgili eleştiriler veya değerlendirmeler yapılır.
D) Birbirinin tekrarı mahiyetinde bilgiler bulunabilmektedir.
E) Şairlerin kendi şiirleriyle ilgili değerlendirmeleri geniş olarak yer alır.

Çağdaşlarına göre zarif bir dile, zengin bir hayale, canlı bir tasvir yeteneğine sahip olan ----, her yönüyle büyük bir şairdir. İslami ilimlere ve Acem edebiyatına tam olarak vakıf olduğu bazen çok sanatlı olan kasidelerinden anlaşılır. Edebiyatımızdaki yergi türünün şaheserlerinden birini ortaya koyan şair; II. Murat’a sunduğu, “öküzlerdeki boynuza sahip olmayı uman bir eşeğin kulağından ve kuyruğundan olması” ana fikrini işlediği, mesnevi nazım biçimini kullandığı sembolik tarzdaki eseriyle ünlüdür.
11.Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? (2015)
A) Neşatî
B) Nailî
C) Ahmet Paşa
D) Şeyhî
E) Fuzûlî

XVII. yüzyılda sanatlı nesrin en önemli temsilcilerinden biri olan yazar, ilk defa mensur hamse oluşturmuş; XV. yüzyılda temelleri atılmış olan süslü nesre yeni bir boyut kazandırmıştır. Sanat ve maharet göstermek amacıyla o döneme kadar kullanılmamış Arapça ve Farsça kelimelere yer vermiş, zincirleme tamlamalar ve uzun cümlelerle özgün bir üslup geliştirmiştir.
12.Bu parçada kendisinden söz edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? (2015)
A) Veysî
B) Nergisî
C) Katip Çelebi
D) Nâbî
E) Sinan Paşa

I. Özünde genellikle “övgü”ye yer verilen divan edebiyatı nazım şekli
II. 5-15 beyit arasında değişen, ilk beytinin dizeleri birbiriyle, sonraki beyitlerin ikinci dizeleri birinci beyitle uyaklı, genellikle lirik bir eda ile söylenen nazım biçimi
III. Aruz vezninin kısa kalıplarıyla değişik konularda yazılan, her beyti kendi içinde kafiyeli uzun manzum eser
IV. Aruzun iki eşit parçaya bölünebilen kalıplarıyla yazılan ve mısra ortalarında iç kafiyesi bulunan gazeller
13.Aşağıdaki terimlerden hangisinin tanımı yukarıda verilmemiştir? (2014)
A) Musammat B) Kaside C)Muhammes D)Mesnevi E)Gazel

---- şiirlerinde en çok dikkat çeken mekânlardan biri Sa’dâbâd’dır. Büyük ve görkemli bir alanı ifade eden Sa’dâbâd; su kanalı, köşkler, saray, mesire alanı ve kamelyalarıyla şairin hayal dünyasını süsleyen bir tablo şeklinde sunulmuştur.
14.Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? (2015)
A) Bağdatlı Rûhî’nin
B) Bâkî’nin
C) Nedîm’in
D) Şeyh Galip’in
E) Nef’î’nin

Evet, tarz-ı kadîm-i şi’ri bozduk, herc ü merc ettik,
Nedir şi’r-i hakiki safha-i irfâna derc ettik
15. Bu manzumede geçen “tarz-ı kadîm” ifadesiyle belirtilen şiir anlayışı aşağıdakilerden hangisidir? (2015)
A) Divan şiiri
B) Tanzimat Dönemi şiiri
C) Halk şiiri
D) İslamiyet’ten önceki Türk şiiri
E) Servetifünun Dönemi şiiri

16.Aşağıdaki açıklamalardan hangisi ayraç içinde verilen terimle uyuşmamaktadır? (2015)
A) Din uğruna yapılan savaşları konu alan eserler (Gazavatnâme)
B) Sanatlı bir dille yazılmış düzyazıların ve mektupların bir araya toplandığı eserler (Münşeat)
C) Elçi olarak bir ülkeye gönderilen kişilerin elçilikleri sırasındaki gözlemlerini dile getirdikleri eserler (Sefaretnâme)
D) Herhangi bir manzumeyi alaycı bir şekilde taklit etmek için oluşturulmuş eserler (Tehzil)
E) Bir şehrin güzelliklerinin sanatkârane bir biçimde dile getirildiği eserler (Surnâme)

I. Bahariyye – Pastoral şiir
II. Nasihatname – Lirik şiir
III. Gazavatname – Epik şiir
IV. Menakıbname – Satirik şiir
17.Yukarıda numaralanmış tür eşleştirmelerinden hangileri yanlıştır? (2016)
A) I. ve II.    B) I. ve III.    C) II. ve III.   D) II. ve IV.    E) III. ve IV.

Türk nesri, ---- ile edebî bir kimlik kazanmıştır. Divan edebiyatının özenli hatta bir çeşit süslü nesrinin ilk büyük sanatkârı odur. Fars edebiyatının seçili cümlelerini ve mecazlı anlatımını benimsemiş olan sanatçı, bir bakıma klasik nesrin temelini attığı dinî-tasavvufi içerikli ---- adlı eserinin ön sözünde, eseri güzel görünsün diye bu tür söz sanatlarına yöneldiğini belirtmiştir. Eserin dili süslü ve özenli olsa da devrine göre anlaşılabilir biçimdedir.
18.Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir? (2016)
A) Âşık Paşa – Garibnâme
B) Nergisî – Nihâlistan
C) Sinan Paşa – Tazarrunâme
D) Veysî – Hâbname
E) Evliya Çelebi – Seyahatnâme

Türk edebiyatında gerçek anlamda ilk mizahi ürünler; masallar, fıkralar ve seyirlik oyunlardır. Divan edebiyatında bir kimseyi yermek, olumsuz bir gidişatı eleştirmek amacıyla yazılan hicviyeler de bir çeşit mizah ürünüydü. Bu tür metinlerde abartılı bir dil kullanılır ve hicvedilen kişi âdeta yerin dibine geçirilmeye çalışılırdı. ----, bu bağlamda akla gelen ilk örneklerden biridir.
19.Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? (2016)
A) Nâbî’nin Hayriyye’si
B) Şeyhî’nin Harnâme’si
C) Nef’î’nin Siham-ı Kaza’sı
D) Bağdatlı Rûhî’nin Terkib-i Bend’i
E) Fuzûli’nin Şikâyetnâme’si

----; gazellerinde gerçek aşkı, zevki ve eğlenceyi gerçekçi bir üslupla dile getirmiştir. O, ---- gibi üzüntü ve acılarını tasavvufi kavramlardan hareketle sembolik bir dille yansıtan yanık bir âşık değil neşeli bir kişiliktir.
20.Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir? (2016)
A)Hoca Dehhani – Nesimi
B)Nedîm – Fuzûli
C)Bâkî – Hayali
D)Zâtî – Şeyhülislam Yahya
E)Bağdatlı Rûhî – Şeyh Galip

Bir gazele ait üç beyit şu şekildedir:

I.  Ne denlü ağlasa zâr olsa âşık
    Açılsa gülse gül-zâr olsa dilber
II. Cefâyı az kılsa Hayretî’ye
    Sözüm bu kim vefâ-dâr olsa dilber
III. Öpülse yâr ile yâr olsa dilber
     Koculsa râm-ı dil-dâr olsa dilber
21. Bu beyitlerin şiirde yer alma sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? (2018)
A)I - III - II 

B)II - I - III 

C)II - III - I
D)III - II - I 

E)III - I - II

Her beyti başlı başına bağımsız bir şiir olmakla birlikte bütün beyitleri arasında bir duygu ve düşünce birliği bulunan şiirlere Divan edebiyatında ---- denir. Örneğin Fuzûlî’nin gerek Divan’ında gerekse ---- mesnevisinde bu türden şiirlerin sayısı oldukça fazladır.
22. Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir? (2018)
A) yek-ahenk gazel - Leyla vü Mecnun
B) rindane gazel - Şikâyetname
C) âşıkane gazel - Rind ü Zâhid
D) yek-avaz gazel - Hadîkatü’s-Süeda
E) beytü’l gazel - Beng ü Bade 

“Kuşların dili” anlamına gelen ve mesnevi nazım şeklinde yazılmış olan ---- adlı eser, İranlı şair Feridüddin Attar tarafından kaleme alınmıştır. İçinde tasavvufi hikâyeler bulunan eserin Türkçe uyarlaması, yazıldığı dönemin dil özelliklerini göstermesi bakımından oldukça önemlidir.
23. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? (2018)
A)Makâlât    

B)Garibnâme   

C)Mantıku’t-Tayr 

D)Dânişmendnâme         

E)Atebetü’l-Hakâyık

XVIII. yüzyılda yaşamış Klasik Türk edebiyatı şairidir. Sebki Hindi'nin önemli temsilcileri arasında gösterilir. Genç yaşta divan sahibi olmuştur. Divan şiiri geleneğinin son büyük temsilcilerinden biri olarak gösterilir. Mesnevi yazma gücünü alegorik bir eser olan Hüsn-ü Aşk ile ispat etmiştir.
24. Bu parçada söz edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? (2018)
A) Nabî   

B) Nedim  

C) Şeyh Galip  

D) Şeyhülislam Yahya   

E) Hayali

Gözle konşu hakkını dinle beni

İster isen Hak seve dâ’im seni

Kırma gönlün hoş geçin mü’min isen
Dü cihânda olmak istersen esen

Konşusunu kim ederse bî-huzûr
Dü cihânda Hak anı ede kusûr

25. İçerik özelliklerinden hareketle bu beyitlerin aşağıdaki metin türlerinin hangisinden alındığı söylenebilir? (2018)
A)Surnâme B)Pendnâme C)Kıyafetnâme D)Seyahatnâme E)Gazavatnâme 

Yazar — Yüzyıl — Eser 
󠀻I — 14. yüzyıl — İskendername 
Nâbî — II — Hayrâbâd 
Şeyh Gâlip — 18. yüzyıl — III 
26. Bu tabloda numaralanmış yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? (2019)
A) (I) Âşık Paşa (II) 15. yüzyıl (III) Ferhad u Şîrîn 
B) (I) Zâtî (II) 16. yüzyıl (III) Hadîkatü’s-Süedâ 
C) (I) Ahmedî (II) 17. yüzyıl (III) Hüsn ü Aşk 
D) (I) Ahmed Paşa (II) 18. yüzyıl (III) Hüsn ü Aşk 
E) (I) Hayretî (II) 17. yüzyıl (III) Çengnâme 

Gündelik yaşamın önemli bir parçası olan mutfak kültürü, divan şiirine de yansımıştır. Osmanlı mutfağının zenginliğini yansıtan baklava, güllaç, işkembe çorbası, biryan, musakka, yahni gibi geleneksel yemekler ve tatlılar, divan şairlerinin hayal dünyasında çeşitli anlamlar kazanmıştır. 
27. Bu parçaya göre aşağıdaki beyitlerden hangisi, Osmanlı mutfak kültürünü temsil eden bir örnek olamaz? (2019)
A) Giceyle uyhuda mekteb hâcesinin gözine 
     Sahan böreği ile baklava gelir görünür 
B) Yahni ile turşî-i şalgam verir insâna ferah 
     Girde balık çorbası hem virdi zarîfâne ferah 
C) N’ola kılsam leb-i dildâr içün âh 
     Kanı âlemde bir bî-dûd helvâ 
D) Dün tabîbe derd-i dilden bir devâ sordum didi 
    Gam yemeden özge bu derdün devâsın bilmedüm 
E) İderse ehl-i meclis n’ola ikrâm 
    Begayet pûhtedir yahni degül hâm 

Anadolu’da XVI. yüzyılda oluşmaya başlayan biyografi geleneğinin ilk ürünleri, Ali Şir Nevâi’nin Mecâlisü’n-Nefâis adlı eseri örnek alınarak yazılmıştır. 1538 yılında Sehî Bey’in kaleme aldığı; şairler hakkında bilgiler içeren Heşt Behişt adlı eseri bu türün Anadolu sahasındaki ilk örneğidir. 
28. Bu parçada sözü edilen edebî tür aşağıdakilerden hangisidir? (2019)
A) Mecmua    B) Tezkire   C) Surnâme    D) Mersiye   E) Menakıbnâme 

Eser Adı 

I. Divân-ı Hikmet
II. Muhakemetü’l Lugateyn
III. Atabetü'l Hakayık
IV. Dede Korkut Kitabı
V. Divânu Lugâti’t-Türk 

Eser Özelliği 

Ahmet Yesevi ve dervişleri tarafından öne çıkarılan bir türe ait şiirlerin toplandığı eser olarak bilinir.
Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılan bu eser, Türkçe-Arapça sözlük niteliğindedir.
Birçok hikâyeden oluşan bu eser, Oğuzların sosyokültürel hayatını kurgusal bir anlatımla ele alır.
29. Yukarıdaki eser adları ile özellikleri eşleştirildiğinde hangi iki eser adı dışta kalır?  (2020)
A) I ve II         B) I ve IV      C) II ve III     D) III ve V      E) IV ve V 

Bâtıl isteyü hakdan ayrıldum 
Boynuz umdum kulakdan ayrıldum 

Ne yüküm bir nefes giderici var 
Ne biraz çekmeğine yarıcı var 

Ger tonuzlara olmaya buyruk 
Âh gitti kulağ ile kuyruk 

30. Bu beyitler aşağıdaki eserlerin hangisinden alınmıştır? (2020)
A) Harnâme                     B) Şikâyetnâme               C) Mantıku’t-Tayr      
D) İskendernâme             E) Sihâm-ı Kaza 

31. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi ayraç içinde verilen terimle uyuşmamaktadır?  (2020)
A) Bir kimseyi yermek amacıyla abartılı bir üslup kullanılarak yazılan şiirlere denir. (Hicviye) 
B) Dört dizeden oluşan bu nazım şekli yalnızca Türk edebiyatında görülür. (Tuyuğ) 
C) Ahenk sağlamak amacıyla bir gazelin her dizesine kısa bir dize eklenerek oluşturulan nazım şeklidir. (Müstezat) 
D) Hemen hemen her kasidede yer alan bu bölümde şairler kendilerini ve şiirlerini mübalağalı bir şekilde överler. (Fahriye) 
E) Her beytinin dizeleri kendi arasında kafiyeli olan bu nazım şekli, divan edebiyatının en uzun nazım şeklidir. (Murabba) 

----, Kanuni’ye sunduğu şiirlerle onun himayesini kazanmıştır. Padişahın ölümü üzerine edebiyatımızın en güzel mersiyelerinden birini yazmıştır. Şairler sultanı olarak tanınan şair, gazellerindeki güçlü ifade kudretiyle dikkati çeker. 
32. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? (2020)
A) Hayâlî     B) Taşlıcalı Yahyâ    C) Fuzûlî      D) Bâkî     E) Necâtî  

Divan şiirinde "hikemî tarz"ın kurucusu kabul edilen şair, sosyal ve siyasal huzursuzlukların yaşandığı XVII. yüzyılda yetişmiştir. Gerek döneminin gerekse kendi mizacının etkisiyle, hikmet ve darbımesel ağırlıklı şiirler yazmıştır. Şiirlerinde duygu, hayal ve kelime 
oyunlarından çok, tecrübeli bir devlet adamının sosyal eleştirileri ve yol gösterici öğütleri yer alır. 
33. Bu parçada söz edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? (2020)
A) Neşâtî      B) Şeyhülislam Yahyâ    C) Nef’î      D) Nâilî     E) Nâbî 

“Esnaftandır. Ayakkabıcı olduğu için ona ‛Huffî’ şeklinde seslenmişlerdir. Tahsil ile kazanılmış ilimlerden mahrum ve halk arasında ümmîliği ile meşhur idi. Ama zâtında kabiliyet ve tabiatında selâkat (güzel söz söyleme yeteneği) olduğu için bütün söz ve ibâreleri fasih ve sahih idi. Mürettep Divan’ı ve şiirleriyle hayli şöhreti vardı. Şiir sanatlarından cinasa mâyildir.” 

34. Bu parça aşağıdaki edebî türlerin hangisinden alınmış olabilir? (2021)

A) Seyahatname  

B) Tezkire  

C) Şehrengiz  

D) Pendname  

E) Surname

35. Aşağıdaki beyitlerin hangisi bir kasidenin “fahriye” bölümünden alınmış olabilir?  (2021)

A) Lâle-hadler yine gülşende neler itmediler  

Servi yürütmediler gonceyi söyletmediler  

B) Ayagı yer mi basar zülfüne ber-dâr olanun  

Zevk ü şevk ile virür cân u seri döne döne  

C) Yok bu şehr içre senin vasf ettiğin dil-ber Nedîm  

Bir perî-sûret görünmüş bir hayâl olmuş sana  

D) Görüp bu hâli gül-istanda dondu cedvel-i âb  

Bahâra dek duramaz korkarım kenâr çizer  

E) Arab u Rûm’da üstâd-ı sühandır Vehbî  

Acemî oldu yanında şuârası Acem’in

Fatih Sultan Mehmet ve II. Bayezid zamanında şiirler yazmıştır. Şiirleri, o daha hayattayken, bütün Anadolu ve Rumeli’ye yayıldığı gibi Hüseyin Baykara’nın Herat’taki sarayında dahi okunur olmuş, kendisinden sonraki şairleri de etkilemiştir. Türk edebiyatı tarihinde Şeyhi ile Necati arasında yetişen şairlerin en tanınmışlarındandır. Onun “kerem”, “benefşe” ve “âb” redifli kasideleri, bilinen eserleri arasındadır.  

36. Bu parçada söz edilen şair aşağıdakilerin hangisidir? (2021)

A) Süleyman Çelebi  

B) Ahmet Paşa  

C) Sehi Bey  

D) Taşlıcalı Yahya  

E) Âşık Paşa

Ey serv-i sehi sen geleli seyr ile bağa  

                              Baş çekmedi ar’ar  

Çok ali-nesebler özünü saldı ayağa  

                            Kul böldü sanavber  

37. Biçim ve içerik özellikleri dikkate alındığında bu şiirin nazım şeklinin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? (2021)

A) Müstezat  

B) Kıt’a  

C) Şarkı  

D) Terkibibent  

E) Rubai

I.  

Siz “Lim derdiniz” bana, “bir gülümsememe ne verirsin?” 

“Canımı” derdim.  

“Hayır” diye itiraz ederdiniz, “o zaten benim!”  

II.  

Âşık oldur kim kılur cânnı fedâ cânânına  

Meyl-i cânân itmesün her kim ki kıymaz cânına  

38. Aşağıdakilerin hangisi farklı edebî dönemlerden alınmış bu şiir parçalarının ortak özelliğidir? (2021)

A) Tema  

B) Dil ve üslup  

C) Kafiye düzeni  

D) Nazım birimi  

E) Ölçü

39. Aşağıdaki beyitlerin hangisi ayraç içinde verilen ifadeyi örneklemez? (2021)

A) Yok sende kanâat gözün aç olduğu oldur  

Rızkın erişir yoksa eğer subh eğer şâm  

(var olanla yetinmeme)  

B) Bir nâ-halefi cübbe vü destâr ile görsen  

Eylersin anın cübbe vü destârına ikrâm  

(dış görünüşe önem verme)  

C) Yazık sana kim eyleyesin hırs u tama'dan  

Bir habbe için kendini âlemlere bed-nâm  

(küçük duruma düşme)  

D) Gör zahidi kim sâhib-i irşâd olayın der  

Dün mektebe vardı bugün üstâd olayın der  

(haddini bilmeme)  

E) Hâlin kime açsan sana der hikmeti vardır  

Öldürdü bizi âh bilinmez mi bu hikmet  

(bilgisiyle övünme)

Kaynağını kutsal kitaplardan alan bu mesnevinin olay örgüsünde asıl kahramanın kıskanılarak kardeşleri tarafından kuyuya atılması, köle pazarında satılması, rüya tabirlerinde bulunması, güzelliğiyle beğenilmesi, tüm sıkıntılara karşı sabır ve sadakat göstermesi hikâyenin önemli noktalarını oluşturur. Bu hikâyedeki gömlek, kuyu, buğday ve rüya tabirleri simgesel değerleriyle anlatımı zenginleştiren unsurlardandır.
40. Bu parçada söz edilen eser aşağıdakilerden hangisidir? (2022)
A) Leylâ vü Mecnûn
B) Yûsuf u Züleyhâ
C) Hüsrev ü Şîrîn
D) Şem ü Pervâne
E) Vâmık u Azrâ

Çâresüz kaldum Hudâyâ çâre kıl yâ Rab bana
Nefs ü şeytandan halâs eyle beni iy pâdişâ

Bir yanum ateş olupdur bir yanumda oldı su
Od ile su arasından sen beni eyle rehâ

Hücre-i kalbüm dolu kıl şu'le-i envâr ile
Nice bir cürm ü hatâyile ola gönlüm kara

Sana yüz tutdum Hudâyâ sen hidâyet eylegil
Senden özge kime kılam pâdişâhum ilticâ

Ben Murâd’a kıl inâyet fazlunı ey zü'l-celâl
Senden özge kimsenem yokdur benüm yâ Rabbenâ

41. İçerik özellikleri dikkate alındığında bu beyitlerin aşağıdaki türlerden hangisine ait olduğu söylenebilir? (2022)
A) Tevhit  B) Methiye  C) Münacat  D) Naat  E) Mersiye

Klasik Türk şiirinde kaside ustası olarak bilinen şair, özellikle fahriye bölümlerinde gösterdiği sanatlı anlatımla adından söz ettirir. Kasidelerindeki mübalağalı ifadeler ve özgün hayallerle bu dönem şairleri arasında dikkat çekerken zengin ve ahenkli anlatımıyla Türkçenin ses zenginliğini başarıyla yansıtır. Övgü ve yergilerinde uç noktalarda gezinen şairin Türkçe ve Farsça olmak üzere iki divanı vardır. Ölümünden sonra adı, hiciv alanında dönemini aşan bir eseriyle özdeşleşir.
42. Bu parçada söz edilen şair aşağıdakilerden hangisidir? (2022)
A) Nedim  B) Nabi  C) Ahmedi  D) Baki  E) Nef’i

Anadolu sahası şairlerinden olan — XV. yüzyılın önemli isimlerindendir. Onun başarısı; şiirlerinde halk söyleyişlerini, deyim ve atasözlerini kullanmakta gösterdiği ustalığa dayanır. Şairin ustaca kaleme aldığı şiirlerine pek çok şair tarafından nazire yazılmıştır. Özellikle “döne döne” redifli gazeliyle tanınan şair, yaşadığı devirde Anadolu şairlerinin sultanı anlamında “Hüsrev-i Rûm” olarak anılmıştır.
43. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? (2022)
A) Şeyhi  B) Necati  C) Ahmet Paşa  D) Ahmed-i Dai  E) Fuzuli

Türk edebiyatında ordunun akınlarını, savaşlarını, kahramanlıklarını, zaferlerini; manzum ve mensur biçimde anlatan eserlere verilen addır. Belli bir döneme ilişkin olayları ayrıntılı biçimde anlattıkları için tarihsel önem taşıyan bu eserler, tarihçilerin çalışmalarına da ışık tutmuştur.
44. Bu parçada söz edilen tür aşağıdakilerden hangisidir? (2022)
A) Gazavatname
B) Menakıbname
C) Seyahatname
D) İskendername
E) Sefaretname

I.
Beni ağlan beni kim üstüme gelmez ölicek
Bir avuç toprak atar bâd-ı sabâdan gayrı (Necati)

II.
Ne yanar kimse bana âteş-i dilden özge
Ne açar kimse kapum bâd-ı sabâdan gayrı (Fuzuli)

45. Bu beyitlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? (2022)
A) İki beyitte de yalnızlık teması işlenmiştir.
B) İki beyitte de sabah rüzgârı, vefalı bir dost olarak gösterilmiştir.
C) İkinci beyitte tevriye sanatına yer verilmiştir.
D) İki beytin de kafiye düzeni aynıdır.
E) Birinci beyitte teşhis sanatına başvurulmuştur.

Birinci çadıra dört sofra kuruldu. İlk sofraya sadrazam hazretleri başkanlık etti. İkinci sofrada sağ yanda Silâhdar İbrahim Paşa ve sol yanda Nişancı Mustafa Paşa ile kapıcıbaşılardan beş ağa birlikte oturdular. Üçüncü sofrada defterdar efendi, küçük ruznameci ve dokuz kapıcıbaşı ağa bir araya geldiler. Dördüncü sofrada ise yedi kapıcıbaşı, çaşnigirbaşı, çavuşlar kâtibi ve çavuş emini oturdu. Arta kalan yiyecekler vezirlerin ve ağaların yardımcılarına ikram olundu.
46. Biçim ve içerik özellikleri dikkate alındığında bu parçanın aşağıdaki edebî türlerin hangisinden alındığı söylenebilir? (2023)
A) Pendname
B) Surname
C) Şehrengiz
D) Sefaretname
E) Tezkire

Divan edebiyatında öyküleyici niteliğe sahip eserler üzerine çalışmalar yaparken şairlerin özellikle bir nazım şekline ağırlık verdiğini fark ettim. Bu nedenle söz konusu nazım şeklinde eserler veren şairlere odaklandım. Araştırmama öncelikle bu nazım şekliyle kaleme alınan ve Türk edebiyatındaki ilk siyasetname örneği olan eserle başladım. Sonrasında ise Anadolu sahasındaki Türk edebiyatına yönelerek Âşık Paşa, Nâbi ve Şeyh Galip’in bu nazım şekliyle kaleme aldığı eserlerini inceledim. Bununla birlikte hamse sahibi şairlerden bahsetmeyi de ihmal etmedim. Araştırmanın kapsamlı olabilmesi için Türk edebiyatındaki birçok şairi etkileyen farklı eserlere bakmam gerekiyordu. Bu nedenle Doğu edebiyatının Türk edebiyatına ilham veren eserlerini de araştırmama kattım.
47. Bu araştırmayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? (2023)
A) Odaklanılan nazım şekli Türk edebiyatına İran edebiyatından geçmiştir.
B) Araştırmada Lâmî Çelebi ve Ali Şir Nevâi gibi hamse sahibi şairlerden söz edilmiştir.
C) Araştırmanın başında incelenen eser Yusuf Has Hâcip tarafından kaleme alınmıştır.
D) Anadolu sahası Türk şairleri arasında İskendername’yi yazan şaire yer verilmiştir.
E) Şehname ve Mantıku't Tayr gibi klasikler araştırmaya dâhil edilmiştir.

Sevgioğulları kabilesinden bir kız ve bir erkek çocuk; aynı okula gider, arkadaş olur ve birbirlerini severler. Kabile büyükleri, ikisinin evlenebilmesi için bir şart koşar: Erkek kahraman, Kalp ülkesine gidecek ve orada kimyayı bulup getirecektir. Kahraman, yolda türlü zorluklarla karşılaşır; kuyuya düşer, bir dev tarafından hapsolunur, sonrasında bir cadının eline düşer ve Çin padişahının kızı tarafından kandırılır. Bütün bu zorluklardan onu kurtaran Sühan adlı bir ihtiyardır. Kalp ülkesine ulaştıklarında Sühan, ona gizli sırrı açıklar ve o da anlar ki aradığı şey kendi içindedir, ondan ayrı değildir.
48. Bu parçada söz edilen eser aşağıdakilerden hangisidir? (2023)
A) Leylâ vü Mecnûn
B) Hüsn ü Aşk
C) Hüsrev ü Şîrîn
D) Cemşîd ü Hurşîd
E) Şem ü Pervâne

Bağdat’ın fethi sırasında tanıştığı ----, Leylâ vü Mecnûn mesnevisini yazması konusunda Fuzûli’yi teşvik etmiştir. Bu önemli rolüyle birlikte şair, Türk edebiyatındaki asıl ayrıcalıklı konumunu hamse sahibi olmasıyla kazanmıştır. Hamsesinde Yûsuf u Züleyhâ mesnevisiyle klasik bir çizgide ilerlerken Şâh u Gedâ ile özgün konulara yönelmiştir.
49. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki şairlerden hangisi getirilmelidir? (2023)
A) Hayâli Bey
B) Bâki
C) Taşlıcalı Yahya
D) Şeyhi
E) Ahmedi

👉 Bu testin ayrıntılı çözümü için tıklayınız.

👉 Bu testi pdf olarak indirebilirsiniz.

👇

Divan Edebiyatı Çıkmış Sorular 1 (1974 - 1995)

Divan Edebiyatı Çıkmış Sorular 2 (1996 - 2013)

İlgili Sayfalar

Çıkmış Sorular (Konu)

Yıl Yıl Eski Sınavlar

Konu Testleri

Soru İndir (pdf)

Cevaplar

1.E  2.C  3.D  4.E  5.D  6.A  7.E  8.A  9.D  10.E  11.D  12.B  13.C  14.C  15.A  16.E  17.D 18. C  19.A  20.B  21.E  22.A  23.C  24.C  25.B   26.C  27.D  28.B  29.C  30.A  31.E  32.D  33.E 34.B  35.E 36.B  37.A  38.A  39.E  40.B  41.C  42.E  43.B  44.A  45.C  46.B  47.D  48.B  49.C