Edebiyatın İlkleri

Roman

• Dünyada roman türünün ilk örneği - Don Kişot (Cervantes)

• Edebiyatımızın ilk çeviri roman- - Telemak / Fenelon (Yusuf Kamil Paşa)

• İlk yerli roman - Taaşşuk-u Talat ve Fitnat (Şemsettin Sami)

• İlk edebî roman - İntibah (Namık Kemal)

• İlk tarihî roman - Cezmi (Namık Kemal)

• İlk realist roman - Araba Sevdası (Recaizâde Mahmut Ekrem)

• İlk natüralist roman / roman denemesi - Zehra (Nabizâde Nazım)

• İlk köy romanı - Karabibik (Nabizâde Nazım)

• İlk polisiye roman - Esrar-ı Cinâyât (Ahmet Mithat)

• Batılı anlamda ilk roman - Aşk-ı Memnu (Halit Ziya Uşaklıgil)

• İlk psikolojik roman - Eylül (Mehmet Rauf)

• İlk biyografik roman - Goethe: Bir Dehanın Romanı (Hasan Ali Yücel)

• Kurtuluş Savaşı'nı konu alan ilk roman - Ateşten Gömlek (H.Edip Adıvar)

• Kahramanı bir at olan ilk roman - Yılkı Atı (Abbas Sayar)

• İlk postmodern roman - Tutunamayanlar (Oğuz Atay)

• İlk yol romanı - Fikrimin İnce Gülü (Adalet Ağaoğlu)

Hikaye

• Dünya edebiyatında ilk hikaye örneği - Decameron (Boccaccio)

• İlk hikaye örnekleri - Letaif-i Rivayat (Ahmet Mithat) ve Müsameretname (Emin Nihat Bey)

• Batılı anlamda ilk hikaye - Küçük Şeyler (Samipaşazâde Sezai)

Tiyatro

• Dünyada komedi türünün ilk büyük ustası - Aristophanes

• Yazılan ilk tiyatro - Şair Evlenmesi - Şinasi

• Sahnelenen ilk tiyatro - Vatan yahut Silistre (Namık Kemal)

• Hece ile yazılan ilk manzum tiyatro - Nesteren (Abdülhak Hamit Tarhan)

• İlk epik tiyatro örneği - Keşanlı Ali Destanı (Haldun Taner)

• Yurt dışında sergilenen ilk Türk oyunu - Paydos (Cevat Fehmi Başkut)

Gazete / Dergi

• İlk resmî gazete - Takvim-i Vakaî

• İlk yarı resmî gazete - Ceride-i Havadis

• İlk özel gazete - Tercüman-ı Ahval (Şinasi ve Agâh Efendi

• Yurt dışında yayımlanan ilk Türk gazetesi - Muhbir (Ali Suavi)

• İlk mizah dergisi - Diyojen (Teodor Kasap)

Sözlük

• Türkçenin ilk sözlüğü (Türkçe-Arapça) - Divan-ı Lugat-it Türk (Kaşgarlı Mahmut)

• İlk dil bilgisi kitabı - Divan-ı Lugat-it Türk (Kaşgarlı Mahmut)

• İlk Türkçe sözlük - Kamus-u Türkî (Şemsettin Sami)

• İlk mizah sözlüğü - Lehçetü'l Hakâyık (Direktör Ali Bey)

• İlk atasözleri kitabı - Durub-u Emsali Osmaniye (Şinasi)

Öğretici Metinler

• Türk edebiyatının ilk yazılı örneği - Göktürk (Orhun) Kitabeleri (8.yy.)

• Deneme türünün kurucusu - Montaigne

• İlk makale - Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi (Şinasi)

• İlk eleştiri - Renan Müdafaanamesi (Namık Kemal)

• İlk edebî eleştiri - Tahrib-i Harabat (Namık Kemal)

• İlk günlük örneği - Seyahat Jurnali (Direktör Ali Bey)

• İlk bibliyografya - Keşfü'z Zünun (Katip Çelebi)

• İlk edebî/modern mülakat (görüşme) - Diyorlar ki (Ruşen Eşref Ünaydın)

• İlk edebî bildiri - Fecr-i Ati Beyannamesi

İslami Devir Türk Edebiyatı

• İslami edebiyatının ilk eseri - Kutadgu Bilig (Yusuf Has Hâcip)

• Edebiyatımızın ilk mesnevisi - Kutadgu Bilig (Yusuf Has Hâcip)

• Aruzla yazılan ilk eser - Kutadgu Bilig (Yusuf Has Hâcip)

• İlk siyasetname - Kutadgu Bilig (Yusuf Has Hâcip)

• Destandan halk hikayesine geçişin ilk örneği - Dede Korkut Hikayeleri

• İlk divan şairi - Hoca Dehhani (Uzun yıllar "ilk divan şairi" olarak kabul edildi. Ancak 14.yüzyılın ikinci yarısında hayatta olduğuna dair bulgular bu durumu tartışmalı hale getirmiştir.)

• Divan tertip eden ilk divan şairi - Ahmedî (14.yy.)

• Şarkı nazım şeklinin ilk örneklerini veren şair - Naili

• Şarkı nazım şekli ile en çok eser veren şair - Enderunlu Vasıf (Not: Az eser verse de bu türün en ünlü ismi Nedim'dir.)

• İlk tezkire örneği - Mecalisün Nefais (Ali Şir Nevai)

• Anadolu sahasındaki ilk tezkire - Heşt Behişt (Sehi Bey)

• İlk hamse sahibi - Ali Şir Nevai (15.yy.)

• Anadolu sahasında ilk hamse sahibi - Hamdullah Hamdi (15.yy)

• İlk müstakil kıyafetname - Kıyafetname (Hamdullah Hamdi)

• İlk seyahatname örneği - Mitratü'l Memalik (Seydi Ali Reis)

• İlk uyaksız şiir - Validem (Abdülhak Hamit Tarhan)

• İlk pastoral şiir - Sahra (Abdülhak Hamit Tarhan)

• Noktalama işaretlerini ilk kullanan - Şinasi (Şair Evlenmesi)

• İlk çeviri şiir kitabı - Tercüme-i Manzume (Şinasi)

• İlk antoloji - Harabat (Ziya Paşa)

Kendini Dene!

👉 Edebiyatın İlkleri Çalışma Kağıdı İndir!

👉 Edebiyatın İlkleri Konu Testi

 

İlgili Sayfalar

👉 Şair ve Yazarlar

👉 Edebiyatımızdaki Takma Adlar

👉 Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı Bilinmesi Gereken Eserler